2 Ишлаб чиқариш, тақсимот, айирбошлаш, истеъмол жараёнлари

2. Товар қийматининг истеъмолчи даромадидаги салмоғи.
Истеъмолчи даромадининг бир фоизга ўзгариши талабнинг неча фоизга ўзгаришини ифодаловчи кўрсаткич талабнинг даромад бўйича эгилувчанлиги кўрсаткичи дейилади ва қуйидаги формула ёрдамида аниқланади:
Бу ерда:
Q – талаб миқдорининг фоизли ўзгариши;
Д – даромаднинг фоизли ўзгариши.
Таклиф ҳажмига таъсир қилувчи бошқа омиллар ўзгармай қолган шароитда, нархнинг бир фоизга ўзгариши таклифнинг неча фоизга ўзгаришини ифодаловчи кўрсаткич таклифнинг нарх бўйича эгилувчанлиги кўрсаткичи дейилади.

• Бу кўрсаткич кўпинча оддий қилиб таклифнинг эгилувчанлиги деб ҳам аталади.

Бу ерда:
Q – таклиф миқдорининг фоизли ўзгариши;
Р – нархларнинг фоизли ўзгариши.

4-мавзу. Истеъмолчилар танлови назарияси. Ишлаб чиқариш ва ҳаражатлар.

Режа:

1.Фойда ва чекланган фойда. Бюджет чизиғи.

2.Истеъмолчи хатти-ҳаракати назарияси. Истеъмолчининг афзал кўриши, Нафлилик функцияси.

3.Ишлаб чиқариш омиллари тавсифи. Ишлаб чиқариш омилларининг ўзаро боғлиқлиги.

4.Ишлаб чиқаришнинг умумий ва пировард натижалари.

Фойданинг мазмуни.

Корхоналарнинг фаолиятига баҳо беришда сотилган маҳсулотларнинг ҳажми, уларга қилинган сарф-харажатлар ва фойда тушунчаларидан кенг фойдаланилади. Корхоналарда товар ва хизматларни сотишдан олинган маблағлар уларнинг пул тушумлари ёки пул даромадлари дейилади. Корхона, пул даромадларидан сарфланган барча харажатлар чиқариб ташлангандан кейин қолган қисми фойда деб юритилади.

Фойданинг таркиб топиши икки босқичдан ўтади:

• биринчи босқичда фойда ишлаб чиқариш жараёнида янги қийматнинг яратилиш чоғида вужудга келади. Янгидан яратилган қиймат таркибидаги қўшимча қиймат фойданинг асосий манбаи ҳисобланади, бироқ у ҳали аниқ фойда шаклида намоён бўлмайди;
• иккинчи босқичда ишлаб чиқариш жараёнида яратилган фойда товарларни сотилгандан сўнг олинган пул даромади билан харажатларнинг фарқи кўринишида тўлиқ намоён бўлади.