2. ip tarmoq tarmoq unumdorligi

Reja:
1.Kirish.
2.IP tarmoq.
3.tarmoq unumdorligi.
4.Xulosa.
5.Foydalanilgan adabiyotlar.

Eng katta IP tarmoq bu, shubhasiz, Internetdir. Internet va korporativ Internetlar o‘sishda davom etayotgan ekan, shu bilan birga, noan’anaviy turdagi xabarlarni uzatishga yo‘naltirilgan ilovalar soni ham ortib bormoqda. Bunga IP tarmoq orqali nutqni uzatish (Voice over IP, VoIP) yoki videokonferensiyani misol qilish mumkin. Demak, Internet foydalanuvchilari va turli tarmoq ilovalari soni kun sayin ortib borishi bilan mavjud tarmoqlar qatorida yangi paydo bo‘layotgan ilovalar va xizmatlarni qo‘llab — quvvatlay olish ham zarur bo‘ladi. Paketlar kommutatsiyasining paketli tarmoq orqali bir vaqtning o‘zida har xil turdagi trafiklarni (ovoz, tasvir va matn) uzatish uchun qo‘llanilishi, talab qilinayotgan xizmat ko‘rsatish sifatini ta’minlashning yangi usullarini ishlab chiqishni dolzarb masalaga aylantirdi. QoS usullari tutilishlarga sezgir trafiklarning (masalan, ovozli) tutilishlar darajasini pasaytirish va shuningdek, o‘rtacha tezlikni ta’minlab berishlari kerak. Qo‘yilgan vazifaning murakkabligi shundaki, paketlar kommutatsiyasi usuli aslida tutilishlarga sezgirligi past bo‘lgan, ya’ni tarmoqning oraliq qurilmalari (masalan, marshrutizatorlar) buferlarida yuzaga keladigan tasodifiy tutilishlar katta xalaqit tug‘dirmaydigan trafiklar uchun mo‘ljallangan.

UFTT (Umumiy Foydalanish Telefon Tarmog‘i) qurishda va tatbiq etishda kafolatlangan xizmat ko‘rsatish sifatini ta’minlash shundan iboratki, telefon chaqirig‘iga xizmat ko‘rsatish barcha belgilangan me’yorlarga shu-ningdek, nutqni uzatish sifat ko‘rsatkichiga mos kelishi kerak. Bu me’yorlar majmui ITU (International Telecommunication Union — Xalqaro Elektr Aloqa Ittifoqi) va ETSI (European Telecommunications Standarts Institute — Yevropa Telekommunikatsiya Standartlari Instituti) hujjatlarida keng yoritib berilgan.
IP "Internet protokoli" degan ma'noni anglatadi-Internet yoki mahalliy tarmoq orqali yuboriladigan ma'lumotlar formatini tartibga soluvchi qoidalar to'plami. Asosan, IP-manzil-bu tarmoqdagi qurilmalar o'rtasida ma'lumotlarni uzatish imkonini beruvchi identifikator: u qurilmaning joylashuvi haqidagi ma'lumotlarni o'z ichiga oladi va uning aloqa uchun mavjudligini ta'minlaydi. Bugungi kunda hammaga ma’lumki, kanallar kommutatsiyasi va paketlar kommutatsiyasi asosidagi tarmoqlar IP protokollar oilasiga asoslangan umumiy infratuzilma yaratish tomon asta-sekinlik bilan harakat qilmoqda. Bu jarayon esa “konvergensiya” nomini oldi. Konvergensiya tufayli vujudga keladigan infratuzilma telefon, televideniye va Internet tarmog‘idan an’anaviy foydalanuvchilar ilovalarining trafiklari transportini ta’minlay oladi. Lekin, hozirgi kunda konvergensiya jarayoni sekin yuz bermoqda. Bunga sabab, tarmoqlar va xizmatlar konvergensiyasini hamda bugungi kunda kelgusi avlod tarmoqlari sifatida qaralayotgan IP asosidagi yagona tarmoq qurish jarayoniga to‘sqinlik qiluvchi omillardan biri hisoblangan- zarur xizmat ko‘rsatish sifatini ta’minlash muammosidir. Kelajakda IP tarmoqlarda konvergensiya imkoniyatlarini to‘liq ro‘yobga chiqarish uchun tarmoq resurslarini taqsimlashning va trafiklarni boshqarishning yangi usullarini ishlab chiqish zarur. Bu esa, o‘z navbatida, oxirgi foydalanuvchilar tomonidan qo‘llaniladigan ko‘p sonli va xilma-xil ilovalar uchun xizmat ko‘rsatishsifat ko‘rsatkichining turli darajalarini ta’minlash imkonini beradi.
So’nggi vaqtlarda kompyuter tarmoqlariga ulanuvchi internet tarmoqlari soni juda tez ko’paymoqda.
Ushbu o’sish surati esponensial xarakterga ega. Internetning mashhurligi uning dasturiy ta’minotining ishlatilishi, tarmoqlararo boggliqlik texnologiyalarining qayta ishlangani va 25 yildan buyon tarmoqqa joylangan kata miqdordagi ma’lumotlar orqali aniqlanadi.

80% ga yaqin internetdagi ma’lumotlar resursi AQSH da joylashgan. Shu sababli Internet ma’lumotlar resursiga eng kritik manba- bu Rossiya va AQSH sektorlarini birlashtiruvchi kanallar hisoblanadi.
Aynan Amerika Internet sektori tarmoqning rivojlanishini belgilab beradi. Shu sababli 1995-yil Amerikaning asosiy Internet qismi hisoblangan Milliy Ilmiy AQSH fondi(National Scientific Foundation) tarmog’I trafik yaxshilab o’rganilgan. Ammo 1995-yilning oxiriga kelib fond ushbu asosiy tarmoqning qismlarini alohida xususiy kompaniyalarga berishga qaror qildi va buning oqibatida tarmoqda foydalanilgan ma’lumotlar resurslari haqida tatistika olib bo’lmay qoldi.
Ko'p jihatdan, ushbu qaror tarmoqdan tijorat maqsadlarida foydalanish ulushining oshishi bilan izohlanadi. Agar 1994 yilda barcha trafikning atigi 30% tijorat axborot resurslari hissasiga to'g'ri kelsa, 1996 yilda tijorat reklama tarmoqda joylashtirilgan barcha ma'lumotlarning qariyb 80% tashkil etdi. Internet texnologiyalaridan tijoratda foydalanish jadal sur'atlar bilan o'sishda davom etmoqda va yangi Intranet atamasi paydo bo'lishiga olib keldi, bu Internet axborot texnologiyalarini kompaniyalar va korporatsiyalarning ehtiyojlari uchun korporativ axborot manbalarining asosi sifatida foydalanishni anglatadi.

Yuqorida aytilganlarning barchasi bizni nafaqat TCP / IP tarmoqlarini tashkil qilish va ularning Internetga ulanishi haqida, balki Internet axborot texnologiyalari doirasida markazlashtirilgan mijozlarga xizmat ko'rsatishni tashkil qilish to'g'risida gapirishga majbur qiladi.
Shuni ta'kidlash kerakki, tarmoqdan foydalanishning global tendentsiyalari ichki voqelikdan unchalik farq qilmaydi. Buni ko'rish uchun Amerika orqa miya va Rossiyaning Freenet tarmog'idan foydalanish statistikasini taqqoslash kifoya.
Xuddi shunday, NSFNET-da bo'lgani kabi, Rossiya tarmog'ida ham trafikning katta qismi FTP-ga to'g'ri keladi. Buni tarmoqdan foydalanadigan mahsulotlar uchun beta-sinov dasturlari tobora ommalashib borayotganligi bilan izohlash mumkin. Zamonaviy tarqatish - bu o'nlab megabaytgacha bo'lgan fayllar. Hech bir Internet-trafik bunday miqdordagi ma'lumotni uzatish bilan taqqoslay olmaydi, garchi u FTPga yaqin bo'lsa va ikkinchi o'rinda bo'lsa.

Internet foydalanuvchilari orasida eng ommabop bo'lgan FTP-dan keyin ikkinchi o'rinda turadi. Hozirgi vaqtda butunjahon Internet-trafik hajmi sekin, ammo FTP trafik hajmiga yaqinlashmoqda. Bu asosan grafikadan foydalanish va uzoq sessiya doirasida ma'lumot almashishga o'tish tufayli sodir bo'ladi.
FTP va Butunjahon Internet veb-saytidan keyin elektron pochta xabarlari keladi. Hozirgi vaqtda pochta orqali nafaqat matnli ma'lumotlar, balki dasturlar, grafik tasvirlar, video materiallar va ovoz yozuvlari ham bo'lgan ikkilamchi ma'lumotlar uzatiladi.
1996 yilda masofaviy terminal, telnetning emulyatsiya rejimida axborot manbalariga kirish tartibi to'rtinchi o'ringa chiqdi. Internetda masofaviy terminal rejimida kirishga imkon beruvchi axborot resurslari 25 yil davomida to'plangan. Bu mahalliy axborot tizimlarini Internet texnologiyalariga o'tkazishning eng oson usullaridan biridir, chunki kirish paytida foydalaniladigan ma'lumotlar bazalari va dasturlarni o'zgartirishni talab qilmaydi. Biroq, telnet to'rtinchi bo'ldi, chunki uning mashhurligi juda past. Shunchaki boshqa axborot texnologiyalarining mashhurligi Gopher pasayishda davom etmoqda. Gopher Internetdagi Internet tarmog'idan siqib chiqarilmoqda. Biroq, ko'plab universitetlar hali ham Gopher-dan foydalanishlari va ushbu tizim qimmatbaho uskunalardan foydalanishni talab qilmasligi sababli, Gopher xizmati Internetda uzoq vaqt davom etadi.
Internet-axborot manbalarining hozirgi holati va rivojlanish tendentsiyalariga bag'ishlangan ushbu qisqacha sharhda yana bir fikrga to'xtalmoqchiman - axborot texnologiyalaridan foydalangan holda tarmoqdan foydalanish samaradorligi.


2-bo'limda (TCP / IP tarmoqlarida ichki tarmoq ishlash asoslari) biz TCP / IP transportining xususiyatlarini batafsil tahlil qilamiz, ammo bu erda turli xil axborot xizmatlari turli xil samaradorlik bilan ushbu transport vositasidan foydalanganligini ta'kidlamoqchiman. Masalan, FTP arxiv serveri bilan foydalanuvchilarning o'zaro munosabatlari doirasida almashinuvni tashkil etish printsipiga asoslangan FTP TCP transportidan unumli foydalanadi, shu bilan birga Butunjahon Internetning asosiy protokoli http bu samarasiz qiladi. Natijada, tarmoq manbalarining 30 foizi ma'lumot almashish uchun emas, balki rasmiy trafik uchun sarflanadi. Bu bir yoki boshqa protokol tomonidan uzatilgan baytlarga qo'shimcha ravishda paketlar soni ko'rsatilgan grafiklarni ko'rib chiqishda aniq ko'rinadi. Farq qancha katta bo'lsa, tizim shunchalik samaraliroq ishlaydi har bir baytga nisbatan kamroq xizmat almashinuvi.
Biroq, ushbu materialning mavzusi Internetning axborot manbalari emas, balki Internetga ulangan tarmoqning ma'muriyati va ushbu tarmoqqa o'rnatilgan Internet xizmatlari. Ushbu mavzu doirasida, bunday tizim ma'muriga duch keladigan bir nechta asosiy muammolar:
• TCP / IP tarmog'ini tashkil qilish;
Lokal yoki korporativ tarmoqni Internetga ulash;
• ushbu tarmoqda axborot uzatish marshrutlarini aniqlash va boshqarish, yoki boshqacha aytganda, marshrutlash muammosi;
• tashkilot uchun domen nomini olish raqamli manzillarni eslab qolish qiyin ish va tarmoqdagi mashinalar sonini hisobga olsak, bu mumkin emas. Domen nomingiz bo'yicha foydalanuvchilar doimo sizning tashkilotingizning axborot manbalariga murojaat qilishlari mumkin;
• Tashkilot ichida ham, undan tashqarida qabul qiluvchilar bilan elektron pochtani almashish;
• Intranet texnologiyalariga bemalol kiradigan Internet texnologiyalariga asoslangan axborot xizmatlarini tashkil qilish.
Tarmoq unumdorligi yoki ma’lumotlar uzatish tezligi yoki “1” sekund yoki “iga” bitlarda o‘lchanuvchi uzatishning samarador tezligini belgilaydi. Shuni ham aytib o‘tish kerakki, bu parametrning qiymati o‘tkazish polosasi deb xato nomlanuvchi, tarmoqning maksimal o‘tkazish xususiyati bilan mos kelmaydi. Tarmoq va tarmoq elementlari ishonchliligi. Foydalanuvchilar har doim aloqa tizimlaridan yuqori darajadagi ishonchlilikni kutadilar. Tarmoq ishonchliligi “tayyorlik” koeffitsiyenti bilan baholanadi. Ideal holatda tayyorlik koeffitsiyenti 1 ga teng bo‘lishi kerak, ya’ni, tarmoqning 100 foiz tayyorligini ko‘rsatadi. Amaliyotda tayyorlik koeffitsiyenti 0 va 9 raqamlari bilan ifodalanadi. Masalan, 0,999 tarmoqqa yiliga 9 soat kirish imkoniyati bo‘lmasligini bildiradi. UFTT tarmog‘ining tayyorlik koeffitsiyenti 0,99999 bilan ifodalanadi, bu esa yiliga 5,5 minut deganidir. Shuni ta’kidlash kerakki, an’anaviy qurilmalar asosida, ya’ni serverlar, marshrutizatorlarda qurilgan IP tarmoqlarda 0,99999 tayyorlik koeffitsiyentini ta’minlash jiddiy muammolardan biri sanaladi. Buning sababi shuki, IP tarmoqlarda axborotni qayta ishlash UFTT dagi kabi apparat ta’minotiga emas, balki dasturiy ta’minotga asoslangan. IP paket yetkazishdagi tutilish (IP paket transfer delay, IPTD). IPTD parametri (t2-t1) vaqt oralig‘i ya’ni, ikkita jarayon yuz berish vaqtlari o‘rtasidagi farq bilan aniqlanadi. Bu yerda, t1 — paketning tarmoq kirish nuqtasiga kirish vaqti, t2 — paketning tarmoq chiqish nuqtasidan chiqish vaqti va (t2-t1)Tmax. Umumiy holda, IPTD parametri muvaffaqiyatli uzatilgan va shuningdek, xatoliklarga ega bo‘lgan barcha paketlarning manbadan qabul qiluvchigacha yetkazishga sarflangan vaqt bilan aniqlanadi. IP paketlar yetkazishning o‘rtacha tutilish parametri uzatilgan va qabul qilingan paketlarning tutilishlarining o‘rta arifmetik qiymati orqali aniqlanadi. O‘rtacha tutilish qiymati tarmoqda uzatilayotgan trafikka, foydalanish imkoni bo‘lgan tarmoq resurslariga va ko‘p hollarda, o‘tkazish xususiyatiga bog‘liq bo‘ladi. Yuklanishning ortishi va kirish imkoni bo‘lgan tarmoq resurslarining kamayishi tarmoq tugunlarida navbatning oshishiga va bu o‘z navbatida paketlar yetkazilishida o‘rtacha tutilish vaqtining oshishiga olib keladi. Nutqiy va videoaxborotlar tutilishga sezgir trafiklarga misol bo‘la oladi. Agar paket yetkazishdagi tutilish belgilangan Tmax qiymatdan oshib ketsa, bunday paketlar tashlab yuboriladi. Real vaqt ilovalarda masalan, IP telefoniyada bu holat nutq sifatining yomonlashishiga olib keladi. IP paketlarning o‘rtacha tutilishi bilan bog‘liq cheklovlar Voice over IP(VoIP), videokonferensiya va boshqa real vaqtilovalarda muhim rol o‘ynaydi. IP paketlar tutilishi variatsiyasi (IP paket delay variation, IPDV). Vk parametr IPDV tutilish variatsiyasini tavsiflaydi. Bu parametr k indeksli IP paket uchun, shu paketning tarmoq kirish va chiqish nuqtalari orasidagi tutilishning absolyut qiymati Xk va tutilishning belgilangan etalon qiymati, d1, 2, orasidagi farq orqali aniqlanadi, ya’ni:
Vk = Xk — d1,2
Manba va qabul qiluvchi o‘rtasida IP paket yetkazilishidagi etalon tutilish vaqti, d1, 2 mazkur tarmoq nuqtalari orasida birinchi IP paket yetkazilishidagi tutilishning absolyut qiymati orqali aniqlanadi. IP paketlar tutilish variatsiyasi, ya’ni djitter, ketma-ket jo‘natilgan paketlar qabul qiluvchiga betartib vaqtda yetib borishida namoyon bo‘ladi. IP telefoniya tizimida bu holat tovushda buzilish paydo bo‘lishiga va nutqni farqlash imkoniyatining yomonlashishiga olib keladi.