2. Ijtimoiy-iqtisodiy karta eskizini tuzish

Miqdorli rang usuli
Sifatli rang usulida ko‘rsatkichlar rang bilan tasvirlansa,miqdorli rang usulida uning asosini miqdor tashkil qiladi. Miqdor ko‘rsatkichlari hudud bo‘yicha tarqalgan bo‘lishi mumkin. Masalan, o‘zbekiston geografik atlasidagi (1999) «yoqilg‘i-energetika kartasi»da o‘zbekiston daryo havzalari bo‘yicha jami elektr energiyasining quvvati rang bilan ko‘rsatilib, uning asosida miqdor ko‘rsatkichi yotadi.

Teng chiziqlar usuli
Teng chiziklar usulining ko‘rinishi tengchiziq(izoliniya) lar usuli bilan voqea va hodisalarning miqdor ko‘rsatkichlari chiziqlar bilan tasvirlanadi. Iqlim va ob-havo kartalari shu usulda tuziladi. Havo harorati izotermalari, yog‘in-sochin miqdori (izogieta), havo bosimi (izobatalar) va qor qalinligini ham teng chiziqlar bilan tasvirlash o‘rinlidir. Karta o‘qishni osonlashtirish maqsadida teng chiziqlar (izoliniyalar) oralig‘i miqdorning oshishiga qarab ranglar bilan to‘ldirib boriladi.Rangla rkartaning mazmuniga mos tanlanishi kerak, qor chizig‘i, bosim, yog‘in-sochin mikdorlari “sovuq” (kul rang, och ko‘k, ba'zan och qora) ranglar bilan tasvirlanadi. Ko‘pincha izoliniyalarning qiymatlari miqdor ko‘rsatkichlarda raqamlar bilan yozilib ifodalaniladi. Iqlim kartalari meteorologik stansiyalar ma'lumotlariga asoslanib tuzilayotgan kartaning aniqligi meteostansiyalarning qanchalik zichjoylashganligiga bog‘liqdir.




Nuqtalar usuli
Bu usuldan voqea va hodisalarning geografik tarqalishini statistik ma'lumotlar asosida tasvirlashda foydalaniladi, ushbu usulda miqdor va sifat ko‘rsatkichlari nuqtalar yordamida tasvirlanadi. Miqdor ko‘rsatkichlari nuqtalarning soni, katta-kichikligi bilan tasvirlansa, sifat ko‘rsatkichlarini ularning rangi bilan tasvirlash mumkin.
Kartodiagramma usuli.
Siyosiy-ma'muriy va tabiiy chegarali hududlarda voqea-hodisalarning geografik tarqalishi, diagrammalar yordamida tasvirlanishi kartodiagramma usuli deyiladi. Kartodiagramma statistik usul hisoblanib, u bilan turli kartalarni (tabiiy,ijtimoiy-iqtisodiy, qishloq xo‘jaligi) tuzish mumkin. Dengizlarda ovlanadigan baliqpar miqdori, sug‘oriladigan erlar tarkibi, yillik yog‘in-sochin miqdorini ko‘rsatuvchi kartalar. Shuningdek, dunyo bo‘yicha tayyorlanadigan yoqilg‘i strukturasida ayrim davlatlarning yoki guruh mamlakatlarning hissasini kartodiagrammalarda ko‘rsatish qulay. Kartodiagrammada turli sohalar hamda ularning strukturasi ham tasvirlanadi. Masalan, elektr energiya ishlab chiqarish kartasida uning strukturasi, ya'ni gidroelektrostansiyalar, issiqlik va atom elektr stansiyalarining ishlab chiqargan energiyalari alohida-alohida kartadiagramma bilan ko‘rsatiladi.
Kartogramma usuli
Kartogramma muayyan chegaradagi (asosan, ma'muriy chegara doirasidagi) voqea va hodisalarni nisbiy miqdorda ko‘rsatish usuliga aytiladi. Kartodiagrammaga o‘xshab, kartogramma usuli ham statistik usul bo‘lib, ko‘proq ijtimoiy-iqtisodiy kartalar tuzishda qo‘llaniladi. Lekin bu ikki usul bir-biridan farq qilib, kartogrammada nisbiy miqdorda beriladi. Jumladan, aholining zichligi, yalpi aholi soniga nisbatan erkaklar va ayollar salmog‘i, ishga yaroqli kishilar soni, ekinlarining hosildorligi kartogramma usulida tasvirlanadi. Undagi mikdor ko‘rsatkichlar och yoki to‘q qilib berilgan ranglar yokishtrixlarorqaliko‘rsatiladi.