2 II. Asosiy qism

2-rasm Suyak toayli baliqlar
Hozirgi kunda suyak toaylilar turlari uncha ko’p emas, ularning hammasi shimoliy yarim sharda yashaydi. Ularning ko’pchiligi dengizda yashasa xam, nuqul chuchuk suvlarda uchraydi (shur suvlarda spermalari ivib qoladi).
Birlamchi bosh skelet deyarli nuqul toaydan tuzilgan lekin miya qutisining usti qoploich suyaklardan (teri suyaklaridan) hosil bo’lgan suyak panstir bilan qoplangan. Bu suyak, suyak tangaga juda o’xshaydi. Toay elka kamarining ustida ham bir qancha teri suyaklari bo’ladi, bu suyaklar ikkilamchi elka kamari hosil bosh skelet bilan birikadi.
Faqat ko’krak chizgich qanotlarida emas balki qorin suzgich qanotlarida ham yaxshi takomil etgan radioliyalari bor.
Ichaklarda speral kalapan bor, lekin ichagi mustaqil ravishda anal teshigiga ochiladi.
Suyakli toayli baliqlarning ikkita oilsi mavjud.
Osyotrsimonlar oilasiga – hozirgi zamondagi suyak toayli baliqlarning ko’p turlari kiradi. Ular asosan, Rossiya hamda Shimoliy Amerika suvlarida tarqalgan. Bu oilaga uzunligi 9 m va oirligi 1400 kg gacha boradigan ulkan beluga (Huso huso) 4 m gacha keladigan uzoq sharq kalugasi, uncha katta bo’lmagan sterelyad, sevryuga, rus osyotri va boshqalar.
Bu baliqlarning uchta turi O’rta Osiyoda uchraydi. (Sirdaryo va Amudaryoda) ikki turi Shimoliy Amerika daryolarida uchraydi. Osyotrsimonlar oilasi asosan gavdasida katta blyashkalarning beshqator bo’lib joylashganligi va tishlari yo’qligi bilan xarakterlanadi.


Suyakdor baliqlar
Vakillari barcha suv havzalarida uchraydi va baliqlarni 95 % ini tashkil etadigan turlar kiradi. Ular okeanining hamma joylarida, hatto eng chuqur erlarida tarqalgan bo’lib, tundraning muzlab yotgan suv havzalarida, qaynoq buloqlarda va ziyo tushmas er osti suvlarida yashaydi. Suyakdor baliqlar juda ham turli tuman bo’ladi va tangachalari suyakdan iborat bo’ladi.
Ko’krak suzgich qanotlari jabra yoriining orqasida joylashgan bo’ladi. Suyakdor baliqlar 40 ta turkumga bo’linadi.
Seldsimonar: asosan dengiz baliqlari kiradi, ular ikra tashlash uchun juda katta gala bo’lib, dengiz qiroqlariga keladi, ba’zi seledlar esa ikra tashlash uchun daryolarga kiradi. Seldsimon baliqlarni 160 turi ma’lum. Seldsimonlar suyakdor baliqlar ichida ovlash bo’yicha dunyoda birinchi o’rinda turadi ya’ni dunyoda tutiladigan baliqlarni 37 % ini yoki 60 mln stentnerni tashkil etadi. Vakillari : shimol seldi (shimoliy muz okeanida) beshenka (Kasbiy dengizida) puzonok, uzoq sharq sardinkasi, kilkalardir.
Losossimonlar: Orqasida normal elka suzgich qanoti bilan dum suzgich qanoti o’rtasida teri qatlamidan iborat bo’lgan skeletsiz kichikroq “yoli” suzgich qanoti borligi bilan xarakterlanadi. Bu baliqlarga chuchuk suv baliqlari yoki o’tkinchi baliqlar kiradi. Vakillari: syomga, forel, keta, garbusha va boshqalar. Butun dunyo bo’yicha har yili 10 mln stentner lososimon baliq tutiladi, buning ko’p qismini uzoq sharq lososlari tashkil etadi.
Treskasimonlar: Bu turkumning vakillari nuqul dengiz hayvoni bo’lib butun dunyoda ovlanadigan baliqlarning 14%ini tashkil qiladi. Bulardan treska selddan keyin dunyoda 2 chi o’rinda turadi. Jigaridan shifobaxsh baliq yoi olinadi. Vakillari treska, piksha, novaga va nalim balii (chuchuk suv balii)