2. Gidrаvlikа аsоslаri. Suyuqliklаrning аsоsiy fizik xоssаlаri

Nasosning so’rish balandligini o’zgarishi

Suvning harorati, ^0S	10	20	30	40	50	60	65
So’rish balandligi, m	6	5	4	3	2	1	0

Suyuqlikni haydash uchun foydali sarflangan quvvat N_f (Vt) uning massaviy sarfi G va bosimini H o’zaro ko’paytmasiga teng:
N_f = GH = QgH, (14-13)
bu yerda - suyuqlikning zichligi, kg/m³; g=9,81m/s²- erkin tushish tezlanishi; N- nasosning to’la bosimi, metr suv ustuni; Q- nasosning hajmiy ish unumdorligi, m³/sek.
Nasos validagi quvvat N_v (yoki nasos elektrodvigatelining iste’mol quvvati) quyidagicha aniqlanadi:
N_v = N_f/_n , (14-14)
bu yerda _n- nasosning foydali ish koeffitsienti f.i.k.), energiyaning yo’qotilish miqdorini ifodalaydi.
_n koeffitsienti qiymati nasosning konstruktiv jihatdan mukammalligi, ishlatish jihatdan tejamkorligi va uni yemirilish darajasidan bog’liq bo’lib, quyidagi ifoda yordamida hisoblanadi:
_n = _v_g _mex, (14-15)
bu yerda _v- hajmiy f.i.k., nasos ish unumdorligining kamayishini (klapanlar, salьniklar va sistemaning germetikligini buzilishi natijasida nasos qobig’idan suyuqlikning bir qismini oqib chiqishi sababli) hisobga oladi; _v=Q_h/Q_l; Q_h va Q_l- nasosning haqiqiy va loyihaviy ish unumdorliklari; _g- gidravlik f.i.k., nasosning haqiqiy bosimini N_h uning loyihaviy bosimiga N_l nisbatini ifodalaydi, _v=N_h/N_l; _mex- mexanik f.i.k., podshipniklar, salьniklar va nasosning boshqa qismlarida ishqalanish qarshiliklarini yengish uchun quvvatning yo’qotilishini hisobga oladi.
_n o’rtacha qiymatlari - porshenli nasoslar uchun 0.8÷0.9, markazdan qochma tipdagi nasoslar uchun esa - 0,7÷0,95.
Nasos qurilmasining to’liq f.i.k.
_um = _n ­­­_m _dv = N_v/N_dv, (14-16)
bu yerda _m- mexanik uzatmalarning f.i.k.; _dv- elektrodvigatelning f.i.k.; N_dv- elektrodvigatelь quvvati.
Nasos uchun dvigatelь tanlash paytida uning quvvatini birmuncha katta qabul qilinadi
N = K_N N_dv, (14-17)
bu yerda K_N- nasosni ishga tushirish paytidagi zo’riqishlarni hisobga oluvchi qo’shimcha quvvat koeffitsienti, K_N = 1,1÷2,0.
Quvvat ortishi bilan K_N koeffitsientining kichik qiymati qabul qilinadi (14.2-jadval).
14.2-jadval.
K_N=(N_dv) bog’liqligini o’zgarishi