2. Faning masmuni

13-mavzu.

 

Dalamber tamoili. Analitik mexanika 

Moddiy nuqta uchun Dalamber tamoili(nazariyasi(Inersiya kuchi.Mexanik tizim uchun 

Dalamber tamoili. Inersiya kuchlarining bosh vektori va bosh momenti. Qattiq jism inersiya kuchlarini 

bir markazga keltirish va uning xususiy hollari. Bog„lanishdagi moddiy nuqta va mexanik tizim 

dinamik reaksiyalarini Dalamber tamoilidan foydalanib aniqlash. Bog„lanishlar va bog„lanish 

tenglamalari. Bog„lanishlarni klassifikatsiyasi: golonomli va begolonomli, statsionar va nostatsionar, 

qutila olmaydigan va qutila oladigan bog„lanishlar. Mexanik tizimning mumkin bo„lgan ko„chishlari.  

Tizimning erkinlik darajasi. Ideal bog„lanishlar. Umumlashgan koordinatalar va umumlashgan 

tezliklar. Umumlashgan kuchlar va ularni hisoblash  (kuch potensialiga ega bo„lgan hol). Mumkin 

bo„lgan ko„chish tamoili. Mumkin bo„lgan ko„chish tamoilining bog„lanish reaksiyalarini aniqlashga 

tatbiqi. Mexanik tizim muvozanat shartlarini umumlashgan koordinatalarda ifodalash. Potensialli   

---

7 

 

Mexanik tizimlar tebranishlari va turg„unligi. Ustuvor muvozanat tushunchasi. Lagranj-Dirixle 

teoremasi  (isbotsiz).  Erkinlik  darajasi  birga  teng  bo„lgan  mexanik  tizimning  ustuvor  muvozanati 

atrofidagi  kichik  tebranishlari:  erkin  bir  maromdagi  tebranma  harakat;  erkin  so„nuvchi  tebranma 

harakat  tebranish  davri  va  dekrementi;  nodavriy  so„nuvchi  harakat,  majburiy  tebranma  harakat; 

dinamik koeffitsient; rezonans.