2. Fan va tabiyat rivojlanish markazi jihozlash

2.Fan va tabiyat rivojlanish markazi jihozlash .
Guruhlarda xonalarni til va nutq markaziga mos holda jihozlash yo’riqnomasi:
1. Suv va qum uchun idishlar
2. Shaklli qolipchalar
3. Qumda o‘ynash uchun leyka, kurakcha, grablicha, paqircha, tuproqni yumshatuvchi tayoqcha, xokandoz
4. Rangli qum
5. Tabiiy materiallar: o‘rta xajmdagi toshlar, rangli toshlar, suv, kashtanlar (kashtan daraxti mevasi), shishkalar
6. Bolalar uchun oq xalat
7. Tabiat burchagi uchun xona gullari: Balzamin, koleus, aukuba, kitayskiy rozan, begoniya, geran,agava, asparanus, tradiskansiya, kliviya, amarilis, plyush, xona uzumi
8. Tabiat va ob-havo kalendari (qor,yomg‘ir, shamol, do‘l, quyosh va hokazo)
9. Akvarium (baliqlar, suv toshbaqalari)
10. Qishki tomorqa : ekilgan piyoz (piyozni o‘sish darajalari aks ettiruvchi rasmlar), no‘xat urug‘larini ekish, kuzgi barglar, erta kurtak chiqaruvchi terak, siren kabi daraxt novdalari(fevral oxirida)
11. Yil fasllari aks ettirgan katta xajmdagi tasvirlar
. Xasharotlar tutish uchun setkalar
13. Urug‘ yig‘ish uchun xaltachalar
14. Shishali o‘lchov idishlari
15. Tarozu
16. Lupa Xalq donishmalari shunday deydi:
"Yuz marta eshitishdan ko'ra bir marta ko'rish yaxshiroqdir". Shuning uchun bolalarning eksperimenti maktabgacha yoshdagi bolalarni rivojlantirishda katta ahamiyatga ega. Tajriba faoliyati bizning dunyoqashimizni kengaytiradi, sabab-ta'sir munosabatlarini o'rnatishimizga, qiziqishni uyg'otishga, xulosa chiqarishga, aks ettirishga va xulosa chiqarishga, shuningdek xavfsizlik qoidalariga rioya qilishga o'rgatadi. Havo qaerda yashirindi? Uskunalar selofan qoplari, tish qutilari. Ayting-chi, atrofimizdagi havoni ko'ryapsizmi? (yo'q, ko'rmayapmiz) Shunday qilib, havo, nima? (ko'rinmas). Havoni tutib olaylik. Stoldan plastik to'rva oling va havoni ushlashga harakat qiling. Paketlarni burish. Paketlar bilan nima bo'ldi? (ular qoqishdi, shakl berishdi
Paketni siqib ko'ring. Nima uchun ishlamaydi? (ichida havo bor) Ushbu havo mulki qayerda ishlatilishi mumkin? (havo yostig'i, hayot qutisi). Xulosa qilaylik: havo hech qanday shaklga ega emas, u tushgan jismning shaklini oladi. Endi paketlaringiz orqali qo'lingizga qarang. Qo'lni ko'ryapsizmi? (qarang). Shunday qilib, havo, nima? (shaffof, rangsiz, ko'rinmas). Keling, tekshirib ko'ramiz, aslida havo bormi? O'tkir tayoqni oling va ehtiyotkorlik bilan paketni teshing. Uni yuzingizga olib keling va qo'llaringiz bilan bosing. O'zingizni qanday his qilyapsiz (hushtak). Shunday qilib, havo chiqadi. Biz uni ko'rmayapmiz, lekin his qilamiz. Xo'sh, endi qanday xulosaga kelish mumkin? Havo ko'rinmaydi, lekin buni sezish mumkin.

3. Fan va tabiyat rivojlanish markazida narsa va hodisalarning o’ziga xos xususiyatlari va kichik tajribalar

“Ilm –fan va tabiat” markazi Tajriba sinov maydonchasida o‘tkazilayotgan tajribalar bolalarda chuqur qiziqish uyg‘otadi va yangi ixtirolar qilishga undaydi. Bu markaz bolalarni tabiat va undagi xodisalarni bilish uchun eng katta imkoniyat yaratishi bilan birga ularning muloqotlarining shakillanishida va bu markazdan unumli foydalanilsa bolalar tabiat haqidagi 90 foyiz bilimni shu yerda olishilariga zamin bo’la oladi. Markaz nafaqat bolalarda balki pedagoglarda ham qiziqish uyg‘otishi bilan ham ahamiyatlidir. Mazkur markazda olib borilayotgan turli tajribalar orqali bolalar dunyosida va dunyoqarashida jismlarning foydali va zarar tomonlarini bilib olish imkoni paydo bo’ladi. Bolalar dunyoqarashida hayotimiz davomida ishlatiladigan narsalarni qayerdan kelganligi, ularni nimadan olinganligi haqidagi bilimlarni olish orqali ularga bo‘lgan munosabatlari ijobiy tomonga o‘zgarishi va bu bilingan bilimlarni o’z nutqlarida namayon qila olish aynan shu markaz orqali paydo bo’ladi. Masalan nonni dasturxonimizga kelishi, paxtaning chigitini ezish orqali undan yog‘ chiqishini bilish, tarvuzning urug‘ida yog‘ning yo‘qligini, piyozning ildizi bilan stakandagi suvga solib qo‘yilsa uni o‘sishi, urug‘larni tuvaklarga sepish orqali ularni unib chiqishini ko‘rish bolalar uchun juda qiziqarli jarayonlar hisoblanadi. Mazkur markazni tashkil etish yoki ani boyitishda “Markaz yo’riqnomasi” dan foydalaniladi.Yo’riqnomaga ko’ra u quydagicha to’ldiriladi ya’ni tashkil etiladi
Kichik guruhda “Ilm fan va tabiat” markazi.
1.Suv va qum uchun idishlar
2.Shaklli qolipchala
r 3.Qumda uynasg uchun leyka ko’rakcha,grabilcha,paqircha.
4.Rangli qum
5.Tabiiy matreallar (o’rta hajmdagi toshlar, rangli toshlar, suv kashtanlar, kashtan daraxti mevasi, shishkalar). 6.Bolalar uchun oq xalat
7.Tabiat burchagi uchun xona gullari (bal’zamin, koleus, aukuba, kitayiskiy roza).
8,Tabiat kalendari (qor, yomg’ir, shamol, do’l, quyosh va boshqalar).
9.Akvarium (baliqlar va suv toshlari).
10.Qishki tomorqaga ekilgan piyoz (piyozning o’sish darajasi aks etgan rasmlar, kuzgi burglar, erta kurtak chiqaruvchi terak, senir kani daraxt novdalar).
11.Yil fasllari aks etgan kata hajmdagi tasvirlar.
Maktabgacha ta’lim tashkilotidagi o’rta guruh uchun tashkil etilgan “Ilm fan va tabiat” makazida
kichik guruhdagi buyumlar faqat
7.Tabiat burchagi uchun xona gullari (bal’zamin, koleus, aukuba, kitayiskiy roza, begoniya, geran, agava, asparanus) ga ko’paytiriladi. Katta guruh uchun tashkil etilgan “Ilm fan va tabiat” makaziga quydagilar qo’shimcha bo’lib kiritiladi.
1.Hashoratlar tutish uchun setkalar
. 2.Urug’ yig’ish uchun xaltachalar
3.Shishali o’lchov idishlari
4.Tarozu
Tayyorlov guruhi uchun bu markazga faqat bitta qo’shimcha kiritiladi ya’ni lo’pa kiritiladi. Demak maktabgacha yoshdagi bolalarni tabiat bilan tanishtirish ishlarini eng avvalo “Ilm fan va tabiat” markazidan boshlash kerak bu markazda mavjud bo’lgan har bir predmet bolalarga bunyoni bilish, tabiat hodisalarini anglash, tabiatni asrash, undan unumli foydalanish kerakligi to’g’risida bilim, ko’nikma va malakani egalashlarida yordam beradi.
“Vulqon” tajribasi
Tarbiyachi bolalarni bir necha qatlam burishgan qalin qog'oz bilan yopishtirilgan plastik shishadan iborat vulqon modelini ko'rib chiqishga taklif qiladi. Lava portlashining retsepti: suv, soda, suyuq sovun, qizil bo'yoq va sirka kislotasi

Suv, soda, suyuq sovun, bo'yoq va sirka kislotasidan tashkil topgan "lava" ning otilishi

Xulosa
Biz bilamizki maktabgacha yoshdagi bola markazlarda o’ynash orqali ham ta’lim oladi hamda nutqi shakllanadi va ulardagi kompetentlik qobiliyatlari tashabuskorlik, hamkorlik, guruhda ishlash layoqati rivojlanadi. ”Ilm -fan va tabiat “ markazidagi o`yinlarining maktabgacha yoshdagi bolalar rivojlanishidagi o’rni va ahamiyati keng yoritilgan. Maktabgacha ta’lim tashkilotlaridagi guruhlarda mavjud bo’lgan guruhlarida ”Ilm -fan va tabiat ” markazining vazifazi hamda ushbu markazni jihozlash bo’yicha metodik tavsiyalar berilgan. Fikrlar maktabgacha ta’lim tashkilotining Davlat o’quv dasturiga asoslangan holda xulosalangan.