2. Davriy qonunning kashf qilinishi Elementlarning s, p, d, f- oilalari

Elektron analogiya. Kaynosimmetriya

Elektron tuzilishi nuqtai - nazaridan (2 - 3) kichik davrlar elementlari boshqa hamma elementlarga nisbatan o’ziga xos sifatlari bilan xarakterlanadi.

Bunday o’ziga xoslik - shundan iboratki 2 - chi va 3 - chi davr elementlarida ichki d- va f- qavatchalarni to’lishi yo’q, valent elektronlar qavati ostida, oldingi davr inert gaz atom qavati bo’ladi. Katta davrlardagi elementlarda ham shunday hodisa kuzatiladi. M. Na va S atomlarining elektron konfiguratsiyalari [Xe]⁵⁴ S¹ va [Ne]¹⁰ S¹, Na⁺ va S⁺ -ionlarining konfigurasiyalari Xe va Ne - ning elektron strukturalarinikiga o’xshash. Kichik davrlardagi p elementlar ham s elementlarga o’xshaydi. Ammo katta davrlar p-elementlarida boshqacharoq. Ularda valent elektronlari ns.np qavatchalaridan keyin inert gaz qavati ustiga (n-1)d qavatchasi to’ladi. Masalan: S va Se elektron konfiguratsiyalari:

16 S = [Ne]¹⁰ 3s²3p⁴, 34 Se = [Ar] ¹⁸ 3d¹⁰ 4s²4p⁴

Normal oksidlanish darajalaridagi S⁺⁶  va Se⁺⁶ , ionlariniki esa: S⁺⁶ = [Ne]¹⁰Se⁺⁶ = [Ar]¹⁸3d¹⁰. Shunday qilib, S⁺⁶ va Se⁺⁶ yuqori oksidlanish darajalarida xossalarining to’liq o’xshashligini kutish qiyin. Shu bilan birga S va Se ning + va quyi - oksidlanish darajalarida to’liq elektron analoglik ya’ni o’xshash valent elektron konfigurasiyalar kuzatiladi. Boshqa tomondan oraliq oksidlanish darajalarida VI A va VI B gruppa elementlari orasida ( Mas: S va Cr ) biror o’xshashlik yo’q.

16 S = 1s² 2s²2p⁶3s²3p⁴; 24 Cr = 1s²2s²2p⁶3s²3p⁶4s¹3d⁵

Lekin S va Cr yuqori oksidlanish darajalarida o’xshashlik yuzaga keladi, chunki S⁺⁶ va Cr⁺⁶ larda inert gaz S⁺⁶ [Ne]¹⁰, Cr⁺⁶ [Ar]¹⁸ elektron qavatiga teng bo’ladi.Elektron tuzilishidagi shunga o’xshash qonuniyat qolgan gruppalarda ham kuzatiladi. Valent elektron konfigurasiyalari o’xshash bo’lgan elemetlarga  elektron analog deyiladi. .Shunday qilib, kichik davr elementlari bosh gruppa elementlari va qo’shimcha gruppacha elementlari (har xil oksidlanish darajalarida) elektron analoglikni namoyon qiladi va butun gruppa qiyofasini aniqlaydi.Shuning uchun kichik davr elementlariga tipik elementlar deyiladi. Bu termin D.I.Mendeleyev tomonidan kiritilgan. Shunday qilib, to’liq va to’liqmas elektron analog tushinchasini kiritish mumkin. Hamma oksidlanish darajalarida o’xshash elektron tuzilishiga ega bo’lgan elementlarga to’liq analog elementlar deyiladi. Bu ularning kimyoviy xossalari bo’yicha yaqin o’xshashliklarida aniqlanadi.