2-bob. Mavzuni muammolarini tahlil etish va uni mahalliy va xorijiy adabiyotlarda aks ettirilishi

3.1 N.Q Yo’ldoshev hamda A.G. Ivasenkoning qarorlarni ishlab chiqishda menejerning shaxsiy fazilatlari haqidagi qarashlarining tahlili. Boshqarishning ilmiy uslubi.

Ilmiy boshqarish usuli qoʼyidagilarni nazarda tutadi:

1. Tashkilotni ichki va tashki muhitini kuzatish asosida zaruriy axborotni yig’ish va taxlil kilish.

2. Kuzatuvlar asosida muammoni aniqlash xamda ular orasidagi boglanishlarni urganish. Boshqarish nazariyasida buni gipotezani shakllantirish deyiladi.

3. O’rnatilgan bog’lanishlarni, yaʼni muammoning toʼzilmasi yoki modelini tekshirish (gipotezani tekshirish). Аgar toʼzilma yoki model notug’ri chiqsa, qo’shimcha axborot yig’iladi va unga aniqlik kiritiladi.

4. Аgar toʼzilmaning tug’riligi isbotlansa, u amalga oshiriladi.

Qarorlarni qabul qilish jarayoni ikki qismga boʼlinadi: rahbarning moʼljali va bu moʼljalga erishish vositalari. Moʼljal kelajakdagi xarakatlar modellarini oʼz ichiga oladi. Rahbarlar qarorlarni qabul qilishda har bir boʼlajak harakatning aniq maqsadini ularni bajarish bosqichlarini, ijrochilarni, bajarish muddatlarini belgilashi lozim.

Qarorlarni ishlab chiqish va ularni amalga oshirish bir qator bosqichlarni bosib oʼtadi:

Vaziyatni aniqlash, kerak boʼlgan axborotni yig’ish, qarorlarni qabul qilish, qarorlarning bajarilishini tashkil qilish, nazorat.

Boshqarish qarorlarni qabul qilish va tashkilotning ichki oʼzgarishlarini va tashkilot bilan tashqi muhit orasidagi oʼzaro munosabatlarni muvofiqlashtirishda muhim bog’lovchi jarayondir.

Qaror bu – umumiy maqsadlarga erishish yoʼnalishida imkoniyatlardan birini tanlashdir. Qaror umumiy maqsadlar yoʼnalishida yechilishi zarur boʼlgan masalalarni hal qilish usullarini aniq koʼrsatadi va zaruriy resurslarni ular bilan bog’layodi.

Boshqaruvda qaror qabul qilish shaxsiy xayotdagiga qaraganda koʼproq tizimlashgan jarayondir. Rahbar faqat oʼzi uchun emas, balki tashkilot uchun ham, boshqa xodimlar uchun ham harakat yoʼnalishini tanlaydi. Tashkilotlar boshqaruvining yuqori poђonasidagi menejerlar baʼzida katta mablag’ bilan bog’liq qarorlar qabul qiladilar. Yanada muhimrog’i – boshqaruv qarorlarni koʼplab insonlarning taqdiri va hayotiga taʼsir koʼrsatadi.

Qaror – bu boshqarish faoliyatining oxirgi natijasidir. Аgar boshqaruvda mehnat predmeti axborot boʼlsa, uning mahsuloti boshqarish qaroridir.

Qaror ishlab chiqish va qabul qilish – boshqarish faoliyatining asosiy shakli boʼlib, unda rahbar mehnatining mazmuni, uning jamoani maqsad sari yoʼnaltirish boʼyicha harakat jarayoni aks etadi.

Boshqarish qarori ikki xil holatda ishlatiladi: birinchi holatda – kimningdir yoki nimaningdir tomonidan oʼrnatilgan boshqaruv hujjati, qabul qilingan harakat rejasi, qaror qilish va boshqalar boʼlsa, boshqa holatlarda – bu bir necha variantlardan bitta maʼqul variantni tanlash. Qaror pishib yetilgan muammo mavjud boʼlganda qabul qilinadi.

Muammo – har qanday tizimda mavjud va zarur boʼlgan holatdan chetga chiqishni tavsiflovchi vaziyatni anglatadi.