2. Билиш жараёни хусусиятлари


Абу Райҳон Беруний ва Аҳмад Ал-Фарғонийлар Америка



Download 56,57 Kb.
bet6/17
Sana24.02.2022
Hajmi56,57 Kb.
#185367
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   17
Bog'liq
2 5426932379564379392

Абу Райҳон Беруний ва Аҳмад Ал-Фарғонийлар Америка қитьасининг мавжудлигини башорат килган.

Нептун сайёрасининг топилиши. Француз астраноми Леверье Уран сайёраси ҳаракатланадиган орбита ҳеч қандай ҳисоб-китобларга тўғри келмаётганига ҳайрон қолди. Сайёра ҳар сафар олим тахминига кўра бўлиши керак бўлган жойлардан бошқа жойда учар эди. Шунда Леверьеда Уранга ҳали маълум бўлмаган бошқа сайёранинг тортиш кучи таъсир қилмаяптимикан, деган фикр пайдо бўлди. Кейин Леверье бу номаълум сайёранинг тунги осмоннинг кайси жойидан ахтариб топиш мумкинлигини ҳисоблаб чиқди. Кўп вақт ўтмай, Галле исмли немис астраноми телескоп ёрдамида номаълум сайёрани Леверье тахмин қилган жойда топди. Сайёрага Нептун деб ном берилди. Рад этиб бўлмайдиган далил орқали исботланган фикр илмий ҳакиқатга айланди.
3. Исак Ньютоннинг синчковлиги. И.Ньютон ёшлик чоғлариданоқ механик ўйинчоклар: сув тегирмонлари моделлари ва варраклар ясаш билан шуғулланган, шунинг билан бирга у томга ёмғир томчиларининг тушуши, ўйинчиларнинг шиддат билан ҳужумга ташланиши, самолётларнинг осмонга учиши, сайёраларнинг куёш атрофида айланиши ва бошқа шу каби ҳаракатлар билан қизиқиб юрган. Унинг бутун олам тортишиш қонунини кашф килишига тасодифан дарахтдан тўкилган олма сабаб бўлган. Аммо, нарсаларнинг ерга
тушиши ҳаммага маълумку? Ньютонда «Нима сабабдан олма ҳеч қаёкка оғмасдан қамма вакт тўппа-тўғри ерга караб тушади», деган фикр пайдо бўлди. Ньютон ёшлик йиллариданоқ шу масала устида бош котирди ва унинг жавобини 20 йилдан кейин топди. Ньютоннинг кашфиётлари тасодифий эмас эди ва у ўз фикрлари узок йиллар ўйлар эди. Улар тўғрисидаги хулосаларнинг тўғрилиги ва аниқлиги исбот бўлгандан кейин уни эълон килар эди.

  1. Автомобилнинг пайдо бўлиши. Маълумки, кишилик жамияти пайдо бўлибдики, улар истиқболли орзу-истак (орзу-ният) билан яшайдилар. Улар нималарни орзу қилмайдилар? Шулардан бири, одамлар от қўшмасдан ўзи юрар арава ясашни орзу қилган. Бу борада улар турлича фикрлар юритиб, дастлаб ричаглар, педаллар, тишли гилдираклар ясашди ва шу тариқа ҳаттоки, аравага елкан ҳам ўрнатиб кўришди. Натижада 1770 йилда француз мухандиси Кюньога аравадаги от ўрнига буғ машинасини «кўшиш» фикри келди. Бундан ҳосил бўлган машинани (курилмани) у «автомобиль» деб атади, унинг маъноси «ўзи юрувчи» демақдир. Шу йўсиндаги фикрлардан кетма-кет илмий фикрлар пайдо бўлиши натижасида барча кулайликларга эга бўлган замонавий автомобилларгача етиб келдик.

  2. Архимед винти. Архимед экинларни суғориш, сочилиб кетувчи нарсаларни юқорига кўтариб бериш учун идиш ичига винтсимон вални жойлаштиради ва уни айлантириш натижасида юқоридаги муаммолар ҳал этилади. Фанда у «Архимед винти», деб ном олган. Унда бу масаладан турли машиналарни яратишда фойдаланиш фикри пайдо бўлиб, у ҳозирди техникада кенг қўлланилмоқда ва ҳаттоки уй-рўзғор идишларида ҳам фойдаланилмокда. Буни чучварага ёки сомсага гўштни майдалаганда гўшт майдалагичда «Архимед винтини» ҳамма курган десак адашмаймиз.


Download 56,57 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   17




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish