2-amaliy mashg’ulot Har hil turdagi nasoslarning asosiy tavsiflari. Nasos qurilmalarining asosiy ish ko’rsatkichlari

O‘qiy (o’qli) nasoslar

Nasosning tezyurarligini oshirish borasida olib borilgan ishlar o‘kiy (parrakli) nasoslarning yaratilishiga olib keldi. Tezyurarlnkni oshirish, yukorila aytilganidek, ish gildiragi chikish va kirish diametrlarining nisbatini va ₂ burchakni kamantirish yo‘li bilan amalga oshiriladi. Natijada D₂ = D₁ bo‘lgan o‘kiy nasos paydo bo‘ladi. Ukiy nasosning sxemasi 10-rasmda keltirilgan. Bu nasosning parraklar urnatilgan psh gildiragi 1 va 2 ga o‘rnatilgan xamda 3 va 4 podshipniklarda aylanadi. Ish gildiragi suyuklik okib utishi uchun kulay shakldagi vtulkaga o‘rnatilgan parraklardan iborat bo‘lib, uniig aylanishi natijasida suyuqlik xarakatga kelib, yo‘naltiruvchi apparat 5 ga o‘tadi.

Ish gildiragi va yo‘naltiruvchi apparat truba shaklidagi korpus 6 ga o‘rnatilgan. Nasos tomonilan tortilayotgan suyuklik korpusdan o‘tib tegishli bo‘limga yo‘naltiriladi.
10-rasm, b ka v da ish g‘ildiragchnpng ko‘mdalang kesimi gildirak bilan yo‘naltiruvchi apparatning silindrik kesimdagi yoyilmasi keltirilgan. Suyuqlik kirishda ukiy yunalishda xarakatlanib, ish g‘ildiragidan o‘tganda markazdan qochma - kuch tasirida radial yo‘nalishga siljiydi va spiral ko‘rinishda harakat qiladi (10-rasm, 6 da punktir chiziklar). Yo‘naltiruvchi apparatdan o‘tganda esa yana o‘kiy yo‘nalishni kabul kiladi. Bu esa gidravlik karshilikni kamaytirib, nasos vujudga keltirgan bosimni oshirishga yordam beradi. Tezyurarlik koeffitsienti markadan qochma nasoslarga karagaida katta, o‘kiy nasosga karaganda kichik bo‘lgan nasoslar turi diagonal nasoslar bo‘lib, ularda chikish vi kirish diametrlarining nisbati birdan kattaroq. Diagonal nasoslarning silishi o‘kiy nasosga o‘xshagan bo‘lib, asosan ish gildiragnning shakli bilan farklanadi. Parraklar vtulkaga 45° li burchak ostida maxkam o‘rnatilgan bo‘ladi.
Porshenli nasoslar
Hajmiy nasoslar suyuqlikning ma’lum bir hajmini ajratib olib, unga kuch ta’sir kilish yo‘li bilan xarakatga keltiradi. Ajratib olingan hajm u juda kichik bo‘lishiga karamay, bu jarayon vakt birligida juda ko‘p marta takrorlagani uchun, bunlay nasoslar bishi kerakli mikdordagi suyuklik bilan ta’miilay oladi.
Energiya nuktai nazaridan karaganda, xajmiy nasoslar ajratib olingan xajmdagi suyuklikipng potensial energiyasini oshirib beradi. Bu potensial energiyadan ikki xil usulda foydalanish mumkin: suyuklikni yuqorida kutarish yoki trubada okizish; foydali ish bajarish yoki ikkinchi bir mexanizmni xarakatga keltirish. Birinchi xolla suyuklikka energiya berayotgam mexanizm nasos sifatida ishlasa, ikkinchi xolda gidrouzatma sifatida ishlamdi. Suyuklikka potensial energiya berish uni nasosning xarakatlanuvchi kismlarining ta’sirida sikish yo‘li bilan amalga oshiriladi. Bu jarayon ajratib olingan va biror bo‘limni to‘latgan suyuklikka katta bosim berish yo‘li bilan yoki ajratib olingan suyuklpkni katta kuch yordamida, o‘zgarib boruvchi sohaning ichida kattarok xajmli kismdan kichikrok xajmli kismiga siljitish yo‘li bilan amalga oshiriladi.