2-Amaliy ish Mavzu

2-Amaliy ish
Mavzu: Geologik kartalar legendasini o’rganish va ulardan namuna tayyorlash.
O’zbekiston Respublikasi geologik kartasini ko’rib chiqamiz. Bu kartada O’zbekiston Respublikasi hududi geologiyasi turli shartli belgilar, jadval va ustun ko’rinishidagi qo’shimcha ma’lumotlar bilan boyitilgan. Shartli belgilarda stratigrafik bo’linmalar joylashgan. Stratigrafik bo’linmalar 13 ta bo’lib, bular asosida Respublika hududi geologiyasi tasvirlanadi.
To’rtlamchi davr – odamzod va insoniyatning shakllanish va rivojlanish davridir. Stratigrafik bo’linmalar bo’limida Golosten, Neopleystotsenning quyi va o’rta zvenobari, Neoplystotsenning quyi zvenosi va Eoplystotsen bo’linmalari mavjud. Bu bo’linmalar eng qadimgi, odamzod va insoniyatning shakllanish va rivojlanish davridir. Buning eng avvalgi bosqichlari to’g’risida insoniyat moddiy madaniyati qoldiqlari dalil bo’la oladi. Undan 4-davr yotqiziqlari stratigrafiyasidan xulosa chiqarish mumkin.
Neogen – to’rtlamchi sistema – bu bo’linmada yuqori poliosten-eoppleystotsen bo’limi joylashgan. Neogen sistemasi – neogen – yerning geologik tarixida oxirgidan oldingi davrda yotqizilgan tog’ jinslar qatlami. Neogen sistemasi haynozoy guruhiga mansub bo’lib, Poleogen sistemasidan keyin va antropogen sistemasidan oldin turadi.
Neogen sistemasi bo’linmalari – Yuqori pliotsen – N₂², Pontik yarus – N_1-2 P, Miotsen-pliotsen, Sarmat yarusi, O’rta – yuqori miotsen, O’rta miotsen. Poliogen sistemasi bo’linmalariga – bo’linmagan poleogen, Oligotsen, eotsen, yuqori eotsen, poleotsen – eotsen va poliatsen bo’linmalari kiradi. Bor-poliogen bu sistema bo’linmasi – birlashgan yuqori bir poliogen.
Bor sistema bo’linmalariga quyidagilar kiradi:
K – borning birlashgan yotqiziqlari, K₂ yuqori bor
K_1-2 – quyi yuqori bor, K₁ yuqori bor
Yura sistemasi bo’linmalari J_2-3 o’rta-yuqori yura, J_1-2 quyi-yuqori yura
Trias-yura- T₃ – J₁ –yuqori trias – quyi yura
Devon sistemasi – D - bo’linmagan, D₃ - yuqori devon
D_2-3 – o’rta-yuqori devon, D₂ – o’rta devon
D_1-2 – Quyi-o’rta devon, D₁ – quyi devon
Silur – karbon bo’linmasi bo’limlari – Yuqori silur-quyi karbon – S₂ – C₁
Bu bo’linma to’q sariq rangda kartada tasvirlangan. Bu silur karbon kartaning ham joylarida joylashgan masalan Navoiy viloyati Muruntov yaqinlarida Jizzax viloyati Sangzor hududi atrofida, Farg’ona vodiysi chekkalarida silur karbon sistemasi qoldiqlarini ko’rish mumkin.
Neogen sistemasi qoldiqlarini Qoraqalpog’iston Respublikasi Ustyurt hududida ko’rishimiz mumkin. Ustyurt platasi hududining katta qismini N_1-2 – miotsen-pliotsen yotqiziqlari qoplab olgan. Ayrim kam joylarida N_{1 5} – Sarmat yarusi ham joylashgan. Geotsen – Q_N yotqiziqlarini esa Qoraqalpog’iston va Xorazmning hududining katta qismida batafsil ko’rishimiz mumkin. Qoraqalpog’iston chekkasi sharqiy chekkasida Navoiy va Buxoro viloyatlari chekkalarida esa Eopleystotsen ­­– Q_E yotqiziqlarini ko’rishimiz mumkin bo’ladi.