Платформа ва устки рама
Ўзи ағдарувчи автомобиль платформаси (кузови) аксарият тахталанган пулатдан пайвандлаш йули билан нукул металли килиб тайёрланади ва устунчалар билан кучайтирилади.
Платформа ташиладиган юк тури ва хусусиятига кура, кураксимон, ковшсимон (чумичсимон), ағдариш йуналишида очиладиган бортли ва очилмайдиган бортли конструкцияли бўлиши мумкин.
Очиладиган бортли платформаларда шарнирлар юкорида ёки пастда урнатилган бўлиши мумкин.
Очилмайдиган бортли узи ағдарувчиларни платформалари орка бортли ёки бортсиз килиб тайёрланиши мумкин. Орка борт бўлмаган такдирда платформани туби горизонтал орка кисми эса бироз кўтарилган (ковшсимон) ёки орка кисми олд томонга 150 гача кия (кураксимон) килиб тайёрланади. Кураксимон конструкцияда ташиш жараёнида юк тўкилмайди. Платформаларни кундаланг кесими тури бурчакли, ярим эллипсли ва тоғорасимон, бўйлама кесими аксарият тури бурчаклидир. Кундаланг тури бурчакли платформани, бошка турдаги платформаларга нисбатан, оғирлик марказини пасайиши, турғунликни яхшиланиши, бикрлигини ва сиғимини ошиишлиги каби афзалликлари бор. Лекин, юкни туширишда узини-узи тозалашлиги ёмонлашади.
Одатда, кишлок хужалик узи ағдарувчиларни платформасини бортларини баландлиги тахта ғов ёки олинувчи улама бортлар ёрдамида оширилади.
Нам тупрок ва коришмаларни музлаб колишлигини олдини олиш максадида баъзи бир платформалар иситилувчан килиб тайёрланади. Бунинг учун платформани туби ва бортларида ишлатилган газларни утказувчи махсус каналлар килинган. курилиш ва карьер узи ағдаргичлар платформасининг олдинги кисмида химояловчи бўғот (козўрёк) ишланган. Бу эса экскаватор ёрдамида юкланганда кабинани шикастланишдан саклайди, кабина ва платформа оралиғига юк ташилишига йул куймайди.
Бортли юк автомобиллари шассисидан узи ағдаргичлар учун фойдаланилганда рамани кушимча оралик рама– усткирама билан кучайтирилади. Рама билан устки рама болтлар билан бирлаштирилади.
Рамани кучайтириш эхтиёжи куйидаги сабаблар билан изохланади. курилиши узи ағдаргичлар бортли юк автомобилларига нисбатан анча оғир йул шароитларда ишлайди. узи ағдаргич рамаси катта динамик юкланмага дучор булади ва кайирилади. Юкорида таъкидланганидек рамани орка кисми кискартирилади, натижада юкли платформани оғирлиги рамани кабина ва орка куприк оралиғига тушади. Баъзи бир узи ағдаргичларнинг рамаси лонжеронни бу кисмига ички ямокурнатиш билан кучайтирилади.
узи ағдаргичларнинг платформаси устки рамага шарнир равишда махкамланади. Оркага ағдарувчиларда платформани олдинги кисми транспорт холатида махкам урнатилмайди (кайд килинмайди). Нотекис йулларда харакатланганда вертикал тезланиш таъсирида, платформани ажралиш ва сунгра устки рамага кулаш холлари содир булади. Натижада, рама зарбли юкланмага дучор булади. Бу холларда устки рама нафакат кучайтиргич, балки буфер вазифасини хам бажаради.
Айни бир вактда устки рама платформа, гидроцилиндр, мой баки, найчилар ва х.к. кисмларни макамлаш учун базавий элемент ҳисобланади.
КамАЗ хавтомобиларниағдаргич платформасининг тузилиши 11.3-расмда келтирилган.
11.3-расм. КамАЗ ўзи ағдаргичнинг платформаси (а) ва устки рамаси (б).
1-ён қисм; 2-бўғот (козўрек); 3,6-бортлар; 4,7,14,15-кучайтиргичлар; 5-устунча; 8-остки қисм (туб);9,11-таянчлар; 10,13,16,19-тўсинчалар; 12-лонжерон; 17-кронштейн; 18-рама;
Платформа – пайвандланган, нуқулметалли, очилмайдиган бортли, ковшсимон турли, тўғри бурчак кесимли. Юкни туширишни яхшилаш максадида платформа олд кисмиданоркагача бир текис кенгайтирилган. Платформа бўйлама кучайтиргичли 7 остки кисм 8, устунлар 5 ва кучайтиргичли 4 ён бортлар 6, бўғот 2 ва ён кисмлар 1 билан олдинги бортдан 3 иборатдир. Платформани олдинги кисмига гидроцилиндр юқори таянчини махкамловчи кронштейн пайванланган. Кетинги кисмига платформани ағдариш ўқи шарнирларини кронштейни пайвандланган.
КамАЗ ўзи ағдарувчи автомобили (11.3 расм) устки рамаси бир-бири билан тўсинчалар 10,13,16,19 билан уланган иккита лонжеронлардан 12 ташкил топган пайвандлаб ясалган конструкциядир. Энг катта юкланмага дуч келувчи оркакисми Х-симон кучайтиргич 14, уни лонжерони эса кучайтиргичлар 15 билан таъминланган булиб, биргаликда коробкасимон (кутисимон) кесимни ташкил килади.
Лонжеронлар, тўсинчалар (10 ва 19 ташкари) ва Х-симон кучайтиргич швеллер кесимли булиб, тахталанган пулатдан штамплаб ясалган. 10 ва 19 тусинчалар кесими тоғорасимон. Лонжеронга, устки рамани асосий рамага махкамлаш кронштейнлари, устки рамани ёнга силжишини чеклагичи, платформани нометалли таянчи 9 кронштейнлари ва платформани ағдарилиш ўқини кронштейнлари 17 пайвандланган. Тўсинчага 19 кўтариш механизми гидроцилиндрини пастки таянчи,бошкариш крани ва платформани кутарилишини чеклагичини клапани махкамланади. Тусинчага 10 платформани кундалангйуалишдақайд қилишга хизмат қилувчи резинаметалли таянч 11 (тутгич) ўрнатилган. Тусинчага 13 платформани ағдарилишини чеклагичини страховкаловчи (эхтиёт) тросини кронштейни қотирилган. Устки рамага болтлар ёрдамида ғилдиракларни сачранди тўсқичи қотирилган.
Do'stlaringiz bilan baham: |