2 Амалий иш ТЎҒри туртбурчаклар ва трапециялар формуласи

№ 2 Амалий иш
ТЎҒРИ ТУРТБУРЧАКЛАР ВА ТРАПЕЦИЯЛАР ФОРМУЛАСИ

маъносини ҳисобга олсак, қуйидагини ёзишимиз мумкин бўлади:
(1)

Бу ерда тўғри туртбурчак юзини ҳисоблашда унинг чап томон ординатаси олинди. Агар унг томон ординатами олсак ҳам шундай формулага эга бўламиз:

(2)
(5.2) ва (5.3) ларни мое равишда чап ва унг формулалар дейилади. Агар 13- расмга эътибор берсак, (5.2) формула билан интегралнинг қиймати ҳисобланганда интегралнинг тақрибий қиймати аниқ қийматидан маълум даражада камроқ чиқади, (5.3) ёрдамида ҳисобланганда
эса тақрибий қиймат аниқ қийматдан маълум даражада каттарок чиқади. Яъни (5.2) ва (5.3) формулалар ёрдамида аниқ интегралнинг тақрибий қиймати ҳисобланганда бу формулалардан бири интегралнинг аниқ қийматини ками билан ифодаласа, иккинчиси эса кўпи билан ифодалайди. 13- расмдан кўринадики, (5.2) ва (5.3) формулаларни қўллаганда йўл қўйиладиган хатоликни камайтириш учун бўлиниш нуқталарини иложи борича кўпрок олиш, яъни кадам ҳ ни тобора кичрайтириш лозим бўлади. Албатта, ҳ ни кичрайтириш ҳисоблаш жараёнининг кескин ўсишига олиб келади. Бу нарсадан хавотирга тушмаслигимиз керак, чунки бутун ҳисоблаш жараёни ЭҲМ га юкланади.
ни икки, уч ва х.к. марта ошириш керак бўлади. Албатта бунда ҳам ҳисоблаш хажми
бир неча маротаба ошади.

Мустақил ечиш учун вазифа:
Мисол. Тўғри туртбурчаклар формулалари (5.2) ва (5.3) ёрдамида
интегралнинг тақрибий қийматлари топилсин.
K – талабанинг журнал бўйича номери.
Масалан К= 30 учун вариантни шакллантирамиз.