2- mavzu. Tabiatni muhofaza qilishning ilmiy – nazariy asoslari. Reja

Insonning uzliksiz hayotiy faoliyati tufayli o‘rmonlar qirqildi. Foydali o‘simliklar dori uchun to‘planib, zararlilari yo‘qotildi. Ko‘plab xo‘jalik o‘simliklari madaniy ravishda o‘stirildi, hayvonlar ovlandi, sun’iy holda ko‘paytirildi. Ishlab chiqarish tufayli havo va atmosfera ifloslantirildi. Inson hamma vaqt atrof – muhitdan asosan resurslar manbai tarzida foydalanib kelgan. Hatto uzoq zamonlar davomida uning faoliyati tabiatga sezilarli darajada ta’sir ko‘rsata olmagan.

• Insonning uzliksiz hayotiy faoliyati tufayli o‘rmonlar qirqildi. Foydali o‘simliklar dori uchun to‘planib, zararlilari yo‘qotildi. Ko‘plab xo‘jalik o‘simliklari madaniy ravishda o‘stirildi, hayvonlar ovlandi, sun’iy holda ko‘paytirildi. Ishlab chiqarish tufayli havo va atmosfera ifloslantirildi. Inson hamma vaqt atrof – muhitdan asosan resurslar manbai tarzida foydalanib kelgan. Hatto uzoq zamonlar davomida uning faoliyati tabiatga sezilarli darajada ta’sir ko‘rsata olmagan.

Faqat o‘tgan asrning oxirlariga kelib, xo‘jalik faoliyati ta’sirida biosferaning o‘zgarishiga olimlar jiddiy e’tibor bera boshladilar. 20 asrning birinchi yarmiga kelib, bu o‘zgarishlar jadallashib ketdi va hozirgi vaqtda butun insoniyat sivilizatsiyaga o‘z ta’sirini ko‘rsatmoqda. Inson o‘z hayot shart–sharoitlarini yaxshilashga intilib, moddiy boyliklar ishlab chiqarish sur’atini doimo oshirib boradi.

• Faqat o‘tgan asrning oxirlariga kelib, xo‘jalik faoliyati ta’sirida biosferaning o‘zgarishiga olimlar jiddiy e’tibor bera boshladilar. 20 asrning birinchi yarmiga kelib, bu o‘zgarishlar jadallashib ketdi va hozirgi vaqtda butun insoniyat sivilizatsiyaga o‘z ta’sirini ko‘rsatmoqda. Inson o‘z hayot shart–sharoitlarini yaxshilashga intilib, moddiy boyliklar ishlab chiqarish sur’atini doimo oshirib boradi.

Ma’lumki, ekologik omillar organizmga to’g’ridan-to’g’ri ta’sir etuvchi muhitning ayrim qismidir. Ekologik omillar qanchalik xilma-xil bo’lmasin, ularning tirik organizmlarga ta’sir etishida umumiy qonuniyatlar mavjud. Omilning qulay ta’sir kuni optitimum deyiladi. Ekologik omil organizmga xaddan tashqari kuchli (maksimum) yoki kuchsiz (minimum) ta’sir etishi mumkin. Minimum va maksimum chegaralari kritik nuqta deyiladi.

• Ma’lumki, ekologik omillar organizmga to’g’ridan-to’g’ri ta’sir etuvchi muhitning ayrim qismidir. Ekologik omillar qanchalik xilma-xil bo’lmasin, ularning tirik organizmlarga ta’sir etishida umumiy qonuniyatlar mavjud. Omilning qulay ta’sir kuni optitimum deyiladi. Ekologik omil organizmga xaddan tashqari kuchli (maksimum) yoki kuchsiz (minimum) ta’sir etishi mumkin. Minimum va maksimum chegaralari kritik nuqta deyiladi.
•