2- mavzu: Elektron jadval muharrirlari. Excel dasturi. Reja

Excel da iqtisodiy masalalarni yechilishi
Korxonaning xizmat safari xarajatlari

N	Boriladigan joy	Yo‘l narxi	Kunlar soni	Kunlik harajat	Kishilar soni	Jami harajat
1.	Toshkent	8000	5	150	4
2.	Buxoro	8600	4	150	5
3.	Kiev	18600	12	480	4
4.	Moskva	17800	10	510	6
5.	London	85000	15	1050	5

Mazkur masala uchun “Jami harajat” ustuni quyidagi formula yordamida hisoblanadi:
= (2* “yo‘l narxi” + “Kunlar soni” * “Kunlik harajat” )* “Kishilar soni”
Yechish:
1. Jadvalning A1 katagiga jadval mavzusini bildiruvchi matnni kiritamiz:
Korxonaning xizmat safari xarajatlari kiritilgan matn masalamiz uchun tuzilayotgan jadval o‘rtasiga keltirilishi uchun quyidagicha ish yuritamiz:
- matn yozilgan katakdan boshlab o‘ng tarafga ushbu masalani yechish uchun kerakli sondagi ustunlar ajratiladi (bizning xolda 7ta); - “Glavnaya” nomli vkladkadagi “Viravnivaniye” nomli uskunalar panelidan “birlashtirish va markazga joylashtirish” buyrug‘ini bildiruvchi tugmani bosamiz.

2. Ikkinchi satrdan boshlab, jadvalimiz ustunlari nomlarini kiritamiz:

N

Boriladigan joy

Yo‘l narxi

Kunlar soni

Kunlik harajat

Kishilar soni

Jami xarajat

3. Agar jadvalimiz ustunlari nomlari kataklarga sig‘masa yoki katak kenglik qilsa, u xolda ustunlar kengligini kerakli mikdorda o‘zgartirishimiz mumkin. Buning uchun, sichqoncha ko‘rsatkichi yordamida EJ ustunlari nomlari yozilgan satrdagi ustunlarni ajratib turuvchi vertikal chiziqlarni ushlagan xolda (chiziq ustiga sichqoncha ko‘rsatkichi keltirilganda u o‘z ko‘rinishini o‘zgartiradi), kerakli tarafga xarakatlantiramiz.
4. Kataklarni boshlang‘ich ma’lumotlar bilan to‘ldiramiz:

1.	Toshkent	800	5	150	4
2.	Buxoro	860	4	150	5
3.	Kiev	18600	12	480	4
4.	Moskva	17800	10	510	6
5.	London	85000	15	1050	5

5. Jadvalimizning oxirgi ustuniga (bizning xolda F2) natijani hisoblash formulasini
=(2* C2 + D2 * E2) *F2
teramiz va Enter tugmasini bosamiz. Shundan so‘ng F2 katagida hisoblash natijasi paydo bo‘ladi. Jadval ko‘rsatkichini F2 katagiga keltirsak dasturning formulalar satrida kiritgan formulamiz ifodalanib turadi.
Qolgan satrlarda xam shu formula asosida hisoblashlar bajarishimiz kerak. Buning uchun, jadval ko‘rsatkichini F2 katagiga keltirib, uning o‘ng past burchagidagi nuqtani sichqoncha yordamida ushlaymiz va natijasi hisoblanishi kerak bo‘lgan oxirgi qatorgacha sudrab olib borib qo‘yib yuboramiz. Bu bilan qolgan kataklarga xam shu formula ta’sir etadi va natijalar mos kataklarda xosil bo‘ladi.

1. 
   Natijada quyidagi jadvalni hosil qilamiz.
   

N	Boriladigan joy	Yo‘l narxi	Kunlar soni	Kunlik harajat	Kishilar soni	Jami harajat
1.	Toshkent	800	5	150	4	94000
2.	Buxoro	860	4	150	5	11600
3.	Kiev	18600	12	480	4	171840
4.	Moskva	11080	10	510	6	244200
5.	London	85000	15	1050	5	928750

VEN diagrammasi yordamida Word matn muharriri va Excel elektron jadvali imkoniyatlarining umumiy qismini ko‘rsating

Nazorat savollari:

1. 
   MS Excel dasturining vazifalari nimalardan iborat?
   
2. 
   Hisoblashni avtomatlashtirish deganda nimani tushinasiz?
   
3. 
   Hisoblash ishlari yana qanday dasturlar orqali amalga oshirish mumkin
   
4. 
   MS Excel dasturi qanday yo‘qlanadi?
   
5. 
   MS Excel dasturi ishchi stolining asosiy ob’ektlarini sanab bering?
   
6. 
   Katak aktiv katak tushunchalariga ta’rif bering.
   
7. 
   Satr va ustunlar kengligi qanday o‘zgartiriladi?
   
8. 
   Kataklarni belgilash usullarini ayting
   
9. 
   Satr (ustun) qanday belgilanadi?
   

Adabiyotlar ro‘yxati:
1. Katherine M. First look office 2010. MicrosoftPress. Подразделение корпорации Майкрософт. One Microsoft Way. Redmond, Washington 98052-6399. © КорпорацияМайкрософт (Microsoft Corporation), 2010.
2.Tursunov S.Q., Nazarov I.U . Ta’limda axborot texnologiyalari. Darslik.(I Tom). Toshkent 2019.