2- mavzu donli ekinlarning umumiy tavsifi. Kuzgi don ekinlari biologiyasi. Reja

Gullash davridan don ekinlari yoruglikka, xaroratga, namlikka talabchan buladi. Bu davr 10-15 kun davom etadi.
Pishish. Don ekinlaridan mevaning pishishini N.N.Kuleshov uch davrga buladi: donning shakllanishi, donning tulishi va pishishi.
Donning shakllanishi gul changlangandan keyin boshlanadi. Donning kobiqlari shakllanadi, bunga 10-15 kun vakt talab kilinadi. Bu davrda 1000 ta don vazni 8-12 g bo’ladi. Donning tuzilishi — bu dondan kraxmal tuplanishiga bog’liq. Bu davr 20-25 kun davom etadi, don namligi 37-40 % buladi.
Donning pishishi donga plastik moddalar tuplanishi to’xtaganda boshlanadi. Amalda donning pishishi uch davrga bo’linadi.

1) Sut pishish davri — 10-15 kun davom etadi, o’simlik yashil rangli bo’ladi, faqat pastki barglari sarg’ayadi. Don sutga o’xshash suyuqlik bilan to’lgan, namligi 50-51 % bo’ladi. Don xosili bu davrda yig’ilmaydi.

2) Dumbul pishish davri — o’simlik sarg’ayadi,namligi 22-30 % bo’ladi. Bu davr 10-12 kun davom etadi. Don tula pishganda doni to’kiladigan navlar dumbul pishishda yigiladi.
Oldin o’riladi va so’ngra don to’la pishganda yig’ishtiriladi va yanchiladi. Bu davrda don ona o’simligidan ajraladi.
3) To’la pishish davri »- o’simlik butunlay sarg’ayib, bir muncha kichrayadi, don kotmagan, namligi 14-19% bo’ladi. Ayni shu muddatda xosil tezda yigishtirib olinishi lozim. Bu davr 8-10 kun davom etadi. Don unuvchanlik tsobiliyatiga ega bulganda, tu\pa pishgan deb xisoblanadi.
Noqulay sharoitning ta’siri. Donni shakllanishi va pishishiga ancha ta’sir kiladi.
Garmsel ta’sirida don ancha erta yetiladi, birok puch, burishgan buladi va donning biologik xamda texnologik sifati pasayadi.
Barcha agrotexnik tadbirlarni o’simlikning rivojlanish bosqichlariga qarab aniq o’tkazish zarur, bunda aloxida bosqichlarning hosildorlikni shakillanishidagi o’rniga e’tibor qilib,uni o’tish uchun talab qilinadigan sharoitlari hisobga olinishi zarur, aks xolda bu sharoitlar bo’zilsa hosildorlikning pasayishi kuzatiladi.