2- ma’ruza: turizmda transport vositalarining infratuzilmasi reja

«O‘zbekiston Temir yo‘llari» Davlat aksionerlik temiryo‘l kompaniyasi («O‘zbekiston Temir yo‘llari» DATK) tarkibi. O‘zbekiston respublikasi xududida joylashgan sobiq O‘rta Osiyo temir yo‘llari bazasida 1994-yil 7-noyabrda tashkil etilgan. Kompaniyaning asosiy yo‘llari tarmog‘i 3645 km. ni tashkil etadi va unda 54,7 ming kishidan ko‘prok odamlar ishlaydi.

O‘zbekiston hududida temir yo‘l taraqqiyot tarixi 1874-yildan boshlandi. O‘shanda maxsus komissiya Orenburg-Toshkent yo‘nalishida temiryo‘l tarmog‘i shaxobchasini qurish zarurligini lozim deb bilgandi. Ammo keyinchalik qaror o‘zgardi – birinchi temiryo‘l magistrali Toshkent - Kaspiy dengizi sharqiy qirg‘oqlari bilan bog‘lash kerak edi.

Kaspiyorti temir yo‘l qurilishi 1880-yil noyabrda boshlandi. Besh yildan keyin quruvchilar Ashxobodga yetib kelishadi, 1886-yilda esa Chorjo‘yga yetadi. 1888-yil may oyida Amudaryo orqali yogoch ko‘prik qurilgach, Samarqandgacha harakat yo‘li ochildi. 1899-yilda yo‘l Toshkentga yetib bordi. Bir vaqtning o‘zida Ursatevsk stansiyasidan Farg‘ona vodiysiga yo‘l uchastkasi qurildi.

XVIII-asr oxirlarida Toshkentdan Orenburggacha yo‘l qurilishi masalasi yana kun tartibiga qo‘yildi. 1900-yil kuzida bir vaqtning o‘zida ham Toshkentdan ham Orenburgdan yo‘l qurilishi boshlandi. 1906-yil yanvarida O‘rta Osiyo uchun Markaziy Rossiyaga bevosita chiqiladigan Toshkent-Orenburg temir yo‘li ishga tushirildi. Ushbu yo‘l ikkinchi jaxon urushi yillarida ayniqsa katta rol uynadi, Kavkazni mamlakat Markazi bilan bog‘ladi. Yo‘lning o‘tkarish qobiliyatini oshirish tadbirlari ko‘rildi. Qisqa muddat ichida joylarda ehtiyot qismlar va materiallar yetishmovchiligini bartaraf etish uchun sexlar ishga tushirildi. Urush yillarida (1944 y.) Toshkent – Angren yo‘li qurildi. Keyingi yillarda Toshkent – Xodjikent (1957y.), Jizzax-Sirdaryo (1962 y.), Samarqand – Qarshi (1970 y.) Navoiy-Uchquduq (1982 y.) Uchquduq-Sulton Uvaystog‘ – Nukus (2001 y.), Beruniy – Urganch (2004 y.), Toshg‘uzor – Boysun-Qumqo‘rg‘on (2007 y.) yo‘llari qurilib ishga tushirildi. Qo‘ng‘irot – Beynov (1972 y.) temir yo‘lining ishga tushirilishi mamlakatimizni Yevropaga chiqishi uchun ikkinchi hayotiy yo‘l ochilishiga imkoniyat yaratdi.