2- ma’ruza mavzu: mexanik usulda tog‘ jinslarini qazib olishga tayyorlash. Reja

Tog‘ jinsini mexanik usulda yumshatish.

O‘ta zich, muzlagan va yarim qoyali tog‘ jinslarini qazib olishga tayyolashda turli xil yumshatuvchi mexanik vositalaridan foydalaniladi: ekskavator cho‘michi, traktorli yumshatgich va maxsus struglar.

Portlatish usuli bilan yumshatishga qaraganda mexanik usul bilan yumshatishda yuqori unumdorlikka erishiladi. Bu usul tog‘ jinsi qattiqligi f=6 gacha bo‘lgan tog‘ jinslarida arzon tannarxga ishlarning bexatar olib borilishiga erishiladi.

Mexanik usulda yumshatishning eng keng tarqalgan usuli bu-traktorli yumshatishdir. Bunda gusenitsali quvvatli traktorlarga 1-5 tagacha yumshatuvchi tishlar o‘rnatiladi. Tog‘ jinsi qattiqligi oshgan sayin yumshatuvchi tishlar soni kamayadi. YArim qoyali va katta yoriqli qoyali tog‘ jinslarida bir tishli yumshatgichlar, kam mustahkamlikka ega bo‘lgan tog‘ jinslarida esa, ko‘p tishli yumshatgichlar (ularning unumdorligini oshirish maqsadida) ishlatiladi. O‘tkir tishlarga bo‘lgan kuchlanish 250 kN gacha etadi. Harakat paytida bu o‘tkir tishlar gidravlik sistema yordamida massivga 0,5 m chuqurlikkacha botishi mumkin.