2- ma’ruza: Kimyoviy kinetika va kimyoviy muvozanat

Yodda tuting! 
1.Ko’pchilik kimyoviy reaksiyalar qaytar tarzda sodir bo’ladi. Haqiqiy 
kimyoviy muvozanat harakatchan (dinamik) xususiyatga ega bo’lib, u ikki 
tomonga keta olishi mumkiin. 
2.Kimyoviy muvozanat konstantasining ifodasi masalalar tasiri qonunining 
ta'rifini aks etiradi. Bu konstanta kimyoviy jarayon uchun juda muxim amaliy 
ahamiyatga ega. U ma'lum bo’lsa, reaksiyaning unumining hisoblab topish 
mumkin. 
3.Geterogen sistemalarda muvozanat konstanta ifodasiga geterogen 
sistemadagi faqat gomogen sistema moddalarning konsentrasiyalarigina 
yoziladi 
4.Gaz fazada sodir bo’ladigan reaksiyalarning muvozanat konstantalarini 
yozishda konsentrasiyalar o’rnida parsela bosimlardan foydalaniladi. 
5.Agar muvozanat xolatidagi sistemani tavsiflovchi porametrlar (R,T va S) 

---

U vaqtida; K
m
= K * R
CO2
, Bundan R
CO2 
= Const kelib chiqadi. 
Bu tenglamadan ko’rinib turibdiki, CaCO3 parchalanganda hosil bo’lgan CO2 ning bosimi 
istalgan temperturada aynan shu haroratga mos bo’lgan o’zgarmas kattalikdir. Bu bosim 
CaCO
3
ning dissotsiyalanish bosimi yoki bug’ bosimi deb ataladi. Uning qiymati faqat 
haroratga bog’liq, lekin sistemadagi CaCO3 va SaO miqdoriga bog’liq emas. Misol tariqasida 
CO2 bilan cho’g’ holatdagi ko’mir orasidagi reaksiya CO2 + C = 2CO ning muvozanatini 
qarab chiqamiz. 
Bu reaksiyaning muvozanat konstantasi ifodasiga S ning konsentratsiyasi yozilmaydi, chunki 
uning konsentratsiyasi doimiy sondir, demak: 
 
2
CO
k


