2 – ma’ruza: Beton va armaturaning fizik – mexanik xossalari

Armaturalarni biriktirish
. Armaturaning barcha tutashish joylari, asosan, 
payvandlanadi. Zavod sharoitida A-I dan A-V gacha sinflardagi armaturalar 
kontakt payvandlash usilida birlashtiriladi. Yig‘ma temirbeton konstruktsiyalarni 
montaj qilayotganda armaturani payvandlash uchun (masalan, armatura uchlarini 
payvandlashda) elektr yoyi bilan ishlaydigan inventarь formadagi vannadan 
foydalaniladi. Bunda agar tutashtirilayotgan sterjenlarning diametri 20mm dan 
ortiq bo‘lsa, unda sterjenlarga elektr yoyi bilan payvandlanadigan po‘lat qo‘ymalar 
ishlatiladi.
Armaturani temirbeton elementda ustma-ust, ya’ni payvandsiz tutashtirsa 
ham bo‘ladi. Faqat A-I, A-II, A-III sinfdagi sterjenlar uchun va armaturaning 
mustahkamligidan to‘la foydalanilmaydigan joylardagina shunday qilishga yo‘l
qo‘yiladi. 
Agar payvandlangan to‘rlar ustma-ust tutashtiriladigan bo‘lsa, unda 
betonning cho‘ziluvchi sohasida birlashtiriladigan to‘rlarning har qaysisi (agar ular 
tekis armaturadan ishlangan bo‘lsa) orttirilgan uzunlikda to‘rning barcha bo‘ylama 
sterjenlarida kamida ikkitadan payvandlangan ko‘ndalang sterjenlar bo‘lishi kerak.
Payvandlangan tekis sinchlarda faqat ishchi sterjenlar bir tomonlama 
joylashgandagina ustma-ust tutashish joyi bo‘lishiga yo‘l qo‘yiladi. Bu tutashish 
joyi xuddi payvandlangan to‘rlarning tutashish joyi kabi bajariladi.
Yuqori mustahkam sim armatura va kanatlarni payvandlashga yo‘l
qo‘yilmaydi. 
6.Alyuminiy qotishmalari
.
Rangli metallar jumlasiga kiruvchi alyuminiy qotishmalari sanoatning 
boshqa sohalari qatorida qurilishda ham ishlatiladi. Sof holdagi alyuminiy o‘ta 
yumshoq bo‘lgani sababli konstruktsiyalar uchun faqat uning qotishmalarini 
ishlatish mumkin.
Qotishmalarining hajmiy og‘irligi po‘latga nisbatan bir necha marta kam, 
past haroratlarda o‘zining xususiyatini yaxshi saqlab qoladi. 
Alyuminiy qotishmalarining asosiy kamchiligi - bikrligining pastligidir - 
Ye=6,8

10
4
-7,0

10
4 
MPa; G=2,6

10
4 
- 2,7

10
4
MPa
Qurilish 
konstruktsiyalarida 
alyuminiyning 
quyidagi 
qotishmalari 
qo‘llaniladi.