2 – ma’ruza: axborotlarni steganografik himoyalash reja zamonaviy kompьyuter stenografiyasi

Steganografiyaning krintografiyadan boshqa o’zgacha farqi ham bor. Ya’ni uning maqsadi — maxfiy xabarning mavjudligini yashirishdir. Bu ikkala usul birlashtirilishi mumkin va natijada axborotni ximoyalash samaradorligini oshirish uchun ishlatilishi imkoni paydo bo’ladi (masalan, kriptografik kalitlarni uzatish uchun).

Global kompьyuter tarmoqlari va mulьtimedia soxasidagi zamonaviy progress telekommunikatsiya kanallarida ma’lumotlarni uzatish xavfsizligini ta’minlash uchun mo’ljallangan yangi usullarni yaratishga olib keldi. Bu usullar shifrlash qurilmalarining tabiiy noaniqligidan va analogli video yoki audiosignallarning serobligidan foydalanib xabarlarni kompьyuter fayllari (konteynerlar)da yashirish imkonini beradi. SHu bilan birga kriptografiyadan farqli ravishda bu usullar axborotni uzatish faktining o’zini ham yashiradi.

K.SHennon sirli yozuvning umumiy nazariyasini yaratdiki, u fan sifatida steganografiyaning bazasi hisoblanadi. Zamonaviy kompьyuter steganografiyasida ikkita asosiy fayl turlari mavjud: yashirish uchun mo’ljallangan xabar-fayl, va konteynerfayl, u xabarni yashirish uchun ishlatilishi mumkin. Bunda konteynerlar ikki turda bo’ladi: konteyner-original (yoki «bo’sh» konteyner) - bu konteyner yashirin axborotni saqlamaydi; konteyner-natija (yoki «tuldirilgan» konteyner) — bu konteyner yashirin axborotni saqlaydi. Kalit sifatida xabarni konteynerga kiritib kuyish tartibini aniklaydigan maxfiy element tushuniladi.

Kompьyuter steganografiyasi hozirgi kunda axborot xavfsizligi bo’yicha asosiy texnologiyalardan biri bo’lib hisoblanadi.

Zamonaviy kompьyuter steganografiyasining asosiy holatlari quyidagilardan iborat:

• 
  yashirish usullari faylning autentifikatsiyalanishligini va yaxlitligini ta’minlashi kerak;
  
• 
  yovuz niyatli shaxslarga qo’llaniluvchi steganografiya usullari to’liq maьlum deb faraz qilinadi;
  
• 
  usullarning axborotga nisbatan xavfsizlikni ta’minlashi ochik uzataladigan faylning asosiy xossalarini stenografik almashtirishlar bilan saqlashga va boshqa shaxslarga noma’lum bo’lgan qandaydir axborot — kalitga asoslanadi;
  
• 
  agar yovuz niyatli shaxslarga xabarni ochish vaqti ma’lum bo’lib qolgan bo’lsa, maxfiy xabarning o’zini chikarib olish jarayoni murakkab xisoblash masalasi sifatida tasavvur qilinishi lozim.
  

Internet kompьyuter tarmog’ining axborot manbalarini tahlili quyidagi xulosaga kelishga imkon berdi, ya’ni hozirgi vaqtda stenografik tizimlar quyidagi asosiy masalalarni yechishda faol ishlatilayapti:

• 
  konfidentsial axborotni ruxsat etilmagan kirishdan himoyalash;
  
• 
  monitoring va tarmoq zaxiralarini boshqarish tizimlarini yengish;
  
• 
  dasturiy ta’minotni nikoblash;
  
• 
  intellektual egalikning ba’zi bir turlarida mualliflik huquqlarini himoyalash.