2 – Маьруза. Оптик нурланишнинг асосий хусусиятлари ва параметрлари

1.2. – расм. Абсолют қора жисмнинг нурланиш спектори (Эгри чизиқлар мос равишда T = 300 K ва T= 6000 K да инсон ва Қуёш нурланишини тавсифлайди)

Люминесценция ҳолати бу маълум ҳароратдаги иссиқлик нурланишининг қувватидир, кучайишидир. Бу ҳолат нур чиқарувчининг уйғотилган ҳолатидан кейин маълум вақтгача сақланиб (“совуқ” ёруғлик деб юритилади) қолади. Люминесценция ташқи таъсир майдон натижасида модда баъзи электронлар пастки энергетик қисмдан,  юқори қисмга ўтади, сўнг метастабиль сатҳда ₂ бўлади. (1.3. – а расм) Электронларнинг _2 сатҳдан _1 қайтишида фотон ажралиб чиқади. У ажралиб чиққан фотонинг тўлқин узунлиги қуйидаги тенглик билан аниқланади.

=1.23/( - ) (1.3)
бу ерда , мкм: , эВ ўлчанади.

1.3. – расм. Уч табақали (a) va тўрт табақали (b) люминесценцияли жисмда сиэнергетик ўтишлар схемаси

Амалий жиҳатдан, уч сатҳли системадан ташқари тўрт сатҳли система катта аҳамиятга эга. Тўрт сатҳли системеда (1.3. – б расм) иккала ва сатҳлар метостабил ҳисобланади. Люминесценцияни физикасини ўрганиш икки ахамиятли хусусиятини олдиндан айтиб беради: бу хусусиятларга нурланишнинг қисқа (тор) қисмини аниқланиши, ҳамда уйғотишнинг кўп хил усуллари киради. Оптоэлектроникада асосан электролюминесценция, ҳамда фото ва катодолюминесценция ишлатилади.

Электронларнинг сатҳдан сатҳга ўтиши хар ҳил бўлиши мумкин. Агарда нурланувчи атом уйғотилган ҳолатдан тинчланиш ҳолатига ўтса, у ҳолда фотоннинг чиқиши ва йўналиши вектори поляризацияси тасодифий деб қаралади. Натижавий қиймати ўртача статик қиймати билан характерланади. Бу ҳолатда когерент бўлмаган нурланиш билан иш кўрилаяпти дейилади. Агарда люминесценция мухитининг ўйғотилган ҳолатидаги атомларига, резонанс частоталарига мос, ёруғлик тўлқини мос частоталари билан таъсир этса, у ҳолда уйғотилган атомлар дан сатҳга ўтиш жараёнида бир вақтнинг ўзида бир – бирига боғланган ҳолда нурланиш чиқаради. Бу тебранишдан чиққан фотонлар, тебранишни ҳосил қилган фотонлардан фарқ қилмайди. Бу ҳолатдаги нурланиш мажбурий когерент, стимулланган нурланиш деб аталади.
Саволлар

1. 
   Оптик қандай ёритгичлар мавжуд
   
2. 
   Оптик ёритгичлар қандай материаллардан тайёрланади
   
3. 
   Когерент нурлар деб қандай нурларга айтилади
   
4. 
   Нокогерент нурлар деб қандай нурларга айтилади
   
5. 
   Ёруғлик генерацияси қандай ҳосил қилинади
   
6. 
   Люминесценция ҳодисаси деб нимага айтилади