2- kurs III semestr

Plazma va zardobning kimyoviy tarkibi:
Qon plazmasining muhim tarkibiy qismi oqsillardir, ular ichida fibrinogen maxsus o'ringa ega. Fibrinogendan ozod bolgan plazma zardob, deb ataladi.
Qon plazmasi — qonning shaklli elementlarsiz qismi. Qon plazmasi vitaminlar, fermentlar, tuzlar va moddalar almashinu­vining oxirgi mahsulotlaridan iborat. Uning 90 % suv, 7—8 % oqsillar, 1,1 % boshqa organik moddalar va 0,9 % anorganik tuzlardan iborat.
Tomirlarda harakat qiluvchi qon plazmasi tomirlar ichidagi suyuqlik hajmining doimiyligini ta'minlaydi, qonning kislotali-ishqoriy muvozanati ham plazmaga bog'liq.
Plazmadagi suv tomirlar ichidagi suv hajmini tashkil qiladi. Bu suv katta yuzaga ega bo'lgan kapillarlar devori orqali doim to'qima oralig'idagi suv bilan almashinib turadi.
Qon plazmasi oqsillari quyidagi funksiyalarni bajaradi:

1. 
   Oqsillar kolloid — osmotik bosimni hosil qiladi (o'rta hisobda 25—30 mm simob ustuni). Onkotik bosim to'qimalar bilan qon o'rtasidagi suv almashinuvini tartibga solish uchun zarur.
   
2. 
   Oqsillar bufer xossalarga ega bo'lganda kislotali-ishqoriy muvozanatini saqlashda ishtirok etadi.
   
3. 
   Oqsillar qon plazmasining yopishqoqligini ta'minlaydi.
   
4. 
   Plazma oqsillari eritrotsitlarni tez cho'kishiga yo'l qo'ymaydi.
   
5. 
   Plazma oqsillari qon ivishida muhim rol o'ynaydi.
   
6. 
   Qon plazmasi oqsillari immunitetning muhim omili hisob­lanadi.
   
7. 
   Qon plazmasi oqsillari tashuvchilik vazifasini bajaradi.
   

Masalan, qondagi kalsiyning 2/3 qismi oqsillar bilan birikkan. Albuminning bir molekulasi 25—50 molekula bilirubinni biriktirishi mumkin. Misning 90 % globuminlar fraksiyasiga bog'liq. Troksinni bog'lovchi oqsil, qalqonsimon bez gormoni miroksin tashilishini ta'minlaydi.

8. 
   Oqsillar — oziq modda. Plazmadagi umumiy miqdori 200 g. Bu miqdorni yetarli zaxira, deb hisoblash mumkin. Odam organizmida bir kecha-kunduzda 17 g albumin va 5 g globulin sarflanadi va shunda oqsil hosil boladi. Albuminlarning yarim parchalanish davri 10—15 kun, globulinlarniki 5 kun boladi.