2 – амалий иш

Lаbоrаtоriya ishi № 8
Mavzu: Sanoat portlovchi moddalari detonatsiya tezligini Dotrish usuli yordamida aniqlash:
Ushbu usul detanatsiya tezligi ma’lum bo’lgan detanasiyalovchi shnur detanatsiya tezligi bilan sinalayotgan portlovchi modda detanatsiya tezligini bir-biriga taqqoslashga asoslangan.
Unga ko’ra diametri 31_{ }1 mm va uzunligi 300 mm bo’lgan gilza tayyorlanadi (tsilindrik) va ushbu gilzada bir-biridan 200 mm masofada joylashgan 2 ta tuynukcha hosil qilinadi. Ushbu tuynukchalarga detanatsiyalovchi shnurlar uchlari mahkamlanadi. Detanatsiyalovchi shnur bo’laklarining qolgan 2 ta uchlari qalinligi 0.3-0.5 mm bo’lgan qattiq plastikga va qalinligi 10 mm bo’lgan qog’oz prokladka orasiga izayatsiyalovchi lenta yordamida mahkamlanadi. Shundan so’ng portlovchi modda zaryadiga kapsul detonator tushuriladi. Bunda kapsul detanatordan tuynukcha bo’lgan masofa 80-100 mm atrofida bo’lishi kerak. Kapsul detonator portlatilgandan so’ng sinalayotgan portlovchi modda zaryadi bo’ylab detanatsiya to’lqini tarqalishi kuzatiladi. Bunda detanatsiya zaryad bo’ylab va detanatsiyalovchi shnur bo’laklari bo’ylab bir xil tezlikda tarqaladi. Detanatsiyalovchi shnur bo’laklari uzunligini shunday tanlash kerakki (odatda detonatsiyalovchi shnur bo’laklariining uzunligi 0.5-1.1 m qilib olinadi) ikkala shnur bo’laklari detanatsiyaga uchrashi natijasida hosil bo’lgan detanatsiya to’lqinlari qattiq plastinka hududida uchrashishi kerak.

Ushbu hududda detanatsiya to’lqinlari bir-biri bilan uchrashishi natijasida dioganal kuygan iz hosil bo’ladi. Detonatsiya tezligi ushbu kuygan izlar o’lchamiga qarab quyidagi formula orqali aniqlanadi:

bunda: S-PM zaryadi gilzasida hosil qilingan tuynuklar orasidagi masofa;
V_ДШ -detonatsiyalovchi shnur detonatsiya tezligi;
L₁ va L₂ mos holda detonatsiyalovchi shnur bo’laklarining uzunligi;

1. 
   qattiq plastinka uzunligi;
   

m- plastinkaning uchidan diagonal kuygan iz hosil bo’lgan hududgacha bo’lgan masofa.
Detonatsiya tezligi portlovchi modda zichligiga bog’liq. Shuning uchun tajriba o’tkazish vaqtida portlovchi moddaning zichligini u sanoatda qanday zichlikda qo’llansa shunday qiymatda olish kerak.
Tajribadan ko’zda tutilgan maqsadga ko’ra portlovchi modda zaryadi kukunsimon, zichlashtirilgan yoki bosha ko’rinishda qog’oz, metal yoki boshqa materialdan tayyorlangan gilzada bo’lishi mumkin.
Mazkur usul yordamida detonatsiya tezligini aniqlash xatoligi 3% ga teng.