1.Ўзбекистон тарихи фанининг предмети, назарий – методологик асослари, манбалари ва аҳамияти

126. Ўзбек халқининг фашизм устидан қозонилган ғалабага қўшган ҳиссаси.
O'zbek jangchilarining Brest mudofaasidagi jasoratlaridan guvohlik beruvchi xat-xabarlar birin- ketin kela boshladi. Brest qalasi qahramonlari orasida o'zbekistonliklardan A.Aliev, D.Abdullaev, N.Soddiqov, U.O'taev, M.Xojiev, S.Boytemirov va boshqalar bor edi.O'zbekistonlik jangchilar Kiev, Smolensk, Odessa, Sevastopol, Leningrod va boshqa shaharlar mudofaasida mardlik va matonat ko'rsatdilar. Maskva himoyachilari saflarida O'zbekistonda tuzilgan harbiy qisimlar ham bor edi. Maskva ostonalarida dushman xujumini qaytarishda Qozog'istonda tuzilgan general-mayor I.Panfieov qo'mandonligidagi diviziya ayniqsa matonat ko'rsatdi, bu diviziya saflarida Toshkent piyoda askarlar o'quv yurtini bitirib chiqqan 180 kamandir jang qildi. O'zbekistonlik jangchilar Maskva mudofaasida I. Jalilov, M. Madaminov, A.Tog'aev va boshqalar bor edi. Maskva mudofaasida Samarqand, Toshkent va Farg'ona viloyatlarida tashkil topgan otliq korpuslar ham dushman bilan qahramonlarcha jang qildi. Jangchilarimizning qahramonligi ommaviy tus oldi. J.Otaboev, X.Ashurov, A.Toqiev, S.Jumanazarov, S.Jo'raev, X. Karimov va yo’zlab boshqalar mardlik ko'rsatdilar.Maskva ostonalaridagi janglarda ko'rsatgan qahramonliklari uchun minglab o'zbekistonliklar orden va jangovar medallar bilan taqdirlandilar. Saidjon Qosimxo'jaev "Qahramon unvoniga" sazovor bo'ldi. Fashist bosqinchilarining "yashin tezligidagi urush" rejasi Maskva ostonalarida barbod bo'lgach, 1942 yil o'rtalarida dushman. Don daryosining quyi oqimiga yorib kirdi. Shiddatli janglar avjga chiqqan paytda bu erga Samarqand va Farg'ona viloyatlarida tuzilgan 90- va 45 -o'qchi birgadalar etib keldilar. Stalingrad uchun janglarda minamyotchilar rotasi komandirM. Rustamov 1942 yil avgust oyida ikki hafta ichida fashistlarning 850 ta soldat va ofitserini qirib tashladi, 20 ta yuk mashinasini yakson qildi. J.Turdiev komandirlik qilgan artilleriya bo'linmasi 200 dan ortiq fashistni er tishlatdi. Mayor U. Mirzoirovning botaloni jangchilardan S.G’ulomov, T.Xudoyberdievlar gitlerchilarning o'nlab askarlarini yo'q qilib 100 dan ortiq fashistni asir oldi. Og'ir janglarning birida, 50 taga yaqin xujum qilayotgan mahalda jangchilar 36 ta nemis tankini ishdan chiqardilar. Lekin dushman hujum to'xtamadi. To'satdan bir nemis tanki oldingi marraga yorib o'tdi. Shunda o'zbek jangchisi Kamol Po'latov beliga granatalarni bog'lab, o'zini tank ostiga tashladi. Fashistlar hujum to'xtatilib nemis tanklari gruhi yakson qilindi. Kamol Po'latovga o'limidan so'ng "Qahramon unvoni" berildi. Kavkaz uchun bo'lgan janglarda o'zbek jangchilarining ishtiroki beqiyos bo'ldi. Toshkentda tuzilgan Sobir Rahimov qo'mondonligidagi diviziya frontning muhim qisimlaridan birida dushmanning olg'a siljishini to'xtatish to'g'risida bosh qo'mondonlikdan bo'yruq oldi. S. Rahimov diviziyasi dushmanning 8 ming nafar askar va ofitserlarini qirib tashladi. Keyinchalik general Sobir Rahimov kavkazdan to Sharqiy Prussiyagacha bo'lgan shonli jagovor yo'lni bosib o'tdi. 1943 yil iyo’lda Kursk va Oryol rayonida bo'lgan qattiq janglarda O'zbekistonda tuzilgan harbiy qo'shilmalar - 5, 29, 69 -o'qchi diviziyalar matonat ko'rsatdi. Oryol yaqinidagi Zolotarevka qishlog'i uchun bo'lgan jangda farg'onalik Ahmadjon Shukurov jasorat ko'rsatib 110 nafar fashistni yo'q qildi, 15 tasini asir oldi. Unga "Qahramon unvoni" berildi. Jangchilarimizdan Zulmat Hasanovning bir o'zi 80 ta fashistga qarshi jang qilib, 60 dan ortiq gitlerchini qirib tashladi. O'qlari tugagach, Zulmat Hasanov o'zini portlatib, yana bir necha soldat va ofitserni yo'q qildi. O'zbekistonlik jangchilaridan Mamadali Topiaoldiev, I.Musaev, A. Hakimov, I.Qosimov, Botir Boboev, A.Golubenkogo va boshqalar "Qahramonlik unvoni", davlatlarning jangovor orden va medallari bilan taqdirlandilar. Dnepr uchun olib berilgan janglarda ko'rsatgan shijoati, mardligi uchun 26 ta, Kengsberg uchun 5140 nafar, Budapeshtni ozod qilishdagi jasorati uchun 2430 nafar, Berlinni egallashda ko'rsatgan jasorati uchun 1706 nafar o'zbek yigitlariga jangovor orden va medallar berildi. O'zbneistonlik 120 mingdan ortiq yigit va qizlar jang maydonlarida mardlik ko'rsatgani uchun jangovar orden va medallariga, 338 kishi esa Qahramon unvoniga sazovor bo'ldi. 32 nafar o'zbekistonlik jangchi uchchala darajadagi Shuhrat ordeni bilan mukofatlandi.