1variant Pedagogika tarixi fanining maqsadi va vazifalari

 
 
 

---

11-variant. 
1. Markaziy Osiyoda XIX asrning ikkinchi yarmi va XX asr boshlarida ta’lim-tarbiya va pedagogik fikr.
Markaziy Osiyo 
zaminida Temuriylar hukmronligi inqirozga yuz tutgandan keyin, bu o’lkani qo’lga kiritish uchun jahonning ko’pgina mamlakatlari 
harakat qildilar. Ana shulardan biri chor Rossiyasi edi. Markaziy Osiyoni Rossiyaga qaram qilish g’oyasi Petr 1 dan boshlanib, 
uning vafotidan so’ng YEkaterina hukumati tomonidan davom ettirildi. Nikolay II taxtga o’tirgach, tezlik bilan Markaziy Osiyoni 
o’ziga bo’ysundirishga intildi. Rossiyaning bosqinchilik yurishi XIX asrning ikkinchi yarmiga to’g’ri keladi. CHunki bu davrda 
sobiq imperiya o’rnida 3 ta xonlik – Buxoro amirligi, Xiva hamda Qo’qon xonliklari bo’lib, bular o’rtasida nizo kuchaygan edi. 
Bundan foydalangan chor hukumati o’zining yovuz niyatlarini amalga oshirishga kirishib dastlab Qozog’istonni o’zlariga tobe 
qildilar. So’ngra Qozog’iston orqali 1864 yilda Turkmaniston, CHimkent, Avliyo otani, 1865 yilda Toshkentni zabt etdilar. 1867 
yilda YEttisuv viloyati, 1868 yilda Samarqand, 1876 yilda Farg’ona viloyati Rossiya qo’liga o’tdi. 1876 yil 19 fevralda podsho 
Aleksandr II Qo’qon xonligi tugatilganligi to’g’risida buyruqqa imzo chekdi. 1885 yilga kelib Markaziy Osiyoning hamma yerlari 
Russiya tasarrufiga o’tdi va o’lkada Turkiston general gubernatorligi tashkil etiladi. Markaziy Osiyo mustamlaka davlatiga 
aylantirilgach, chor hukumati mustamlakachilik siyosatini yurgizdi, bu siyosatga qarshi ko’tarilgan xalq qo’zg’olonlarini esa 
ayovsiz bostirdi. U Markaziy Osiyo xududida istiqomat qiluvchi turli xalqlarni bir-biriga qarshi qo’yish bilan ular o’rtasida kurashni 
avj oldirdi. 
2.Tarbiyaning xalqchilligi xaqidagi g‘oya Ushinskiyning pedagogik nazariyasidagi eng asosiy g‘oyadir
. "Xar bir 
mamlakatda bolalarni tarbiyalash tizimi", deb aytgan edi u, "Xalkning rivojlanish sharoitlari, uning extiyoj va talablari 
bilan belgilangan". «Hamma uchun umumiy bo‘lgan birgina tug‘ma moyillik borki, tarbiya xamisha shunga tayanishi 
mumkin: bu biz xalqchillik. deb atagan narsadir. Xalqning o‘zi tomonidan yaratilgan va xalqchillik asosiga qurilgan 
tarbiya shunday tarbiyaviy kuchga egaki, bunday kuch abstrakt g‘oyalarga asoslangan yoki boshqa xalqlardan olingan, 
eng yaxshi tizimlarda xam yo‘qdir» Ushinskiy xalq manfaatlariga muvofiq tuzilgan tarbiya tizimi bolalarda 
vatanparvarlik va milliy iftixor, mexnatga muxabbat kabi qimmatli psixologik tuyg‘ularni va axloqiy sifatlarni 
rivojlantirishi va mustaxkamlashini isbotlar edi. U bolalarning ilk yoshlik chog‘idan boshlab xalq madaniyati bilimlarini 
o‘zlashtirishini, ona tilini egallab olishini, xalq og‘zaki ijodi asarlari bilan tanishishini talab kilar edi. Ushinskiy 
xalqchillik deb xar bir xalqning o‘ziga xosligini tushunar ediki, bu o‘ziga xoslik, o‘sha xalq yashashi va mexnat qilishi 
lozim bo‘lgan tarixiy taraqqiyot, geografik va tabiiy sharoitlar bilan ifodalanadi. 
3.