1Til kishilarning eng muhim aloqa vositasiTil odamlarning bir-birlari bilan muomalada bo’lishi uchun yordam beradigan eng muhim vositadir. Odamlar til vositasida o’z fikrlarini his-tuyg’ularini ifodalaydilar

Som-xom tillar oilasiga semit guruhi (arab,axmar,xarari,oysor,ivrit tillari), kushit guruhi (galla, somali, saxo,beja tillari), berber guruhi (kobil,sholx,rif,tamazis tillari), chatxon guruhi (xuase, kotoko, ahgas, karekare,sura,chuzgu,mubi tillari), arab guruhi (qadimgi arab tili) kiradi. Kavkaz oilasiga g’arbiy guruh (abxaz,abazin,adigey,kabardin,ibix tillari), nax guruhi (chechen,ingush,batsbi tillari), dog’iston guruhi (avar,darg’in,lezgin,lak,karatin,tunzip tillari), janubiy guruh (megrel,chan,gruzin,kartali,svan,guri tillari) kiradi. Xitoy-tibetoilasigatay-xitoyguruhi (xitoy,dungan,tay,laos,chjoan,v’etnamtillari), tibet-birmaguruhi (tibet,birmatillari) kiradi. Bulardantashqariyanadravit,malay- polinez,avstraliya,papua,afrikatiloilalari ham bor.

• Som-xom tillar oilasiga semit guruhi (arab,axmar,xarari,oysor,ivrit tillari), kushit guruhi (galla, somali, saxo,beja tillari), berber guruhi (kobil,sholx,rif,tamazis tillari), chatxon guruhi (xuase, kotoko, ahgas, karekare,sura,chuzgu,mubi tillari), arab guruhi (qadimgi arab tili) kiradi. Kavkaz oilasiga g’arbiy guruh (abxaz,abazin,adigey,kabardin,ibix tillari), nax guruhi (chechen,ingush,batsbi tillari), dog’iston guruhi (avar,darg’in,lezgin,lak,karatin,tunzip tillari), janubiy guruh (megrel,chan,gruzin,kartali,svan,guri tillari) kiradi. Xitoy-tibetoilasigatay-xitoyguruhi (xitoy,dungan,tay,laos,chjoan,v’etnamtillari), tibet-birmaguruhi (tibet,birmatillari) kiradi. Bulardantashqariyanadravit,malay- polinez,avstraliya,papua,afrikatiloilalari ham bor.

Tirikvao’liktillarHozirgidavrdama’lumbirxalqvakillariuchunmuloqotvositasibo’libxizmatqilayotgantillartiriktillarhisoblanadi : ukrain,ozarbayjon,qirg’iztilivaboshqalar.Hozirgidavrdahechbirxalquchunmuomalavositasibo’libxizmatqilmayotgan, lekinqoldiqlaribizgachayetibkelgantillaro’liktillar deb yuritiladi: lotin,qadimgi hind yokisanskrittili,qadimgislavyantili,qadimgixorazmiytili,qadimgiarabtili,qadimgiforstili,so’g’dtilihozirgipaytdao’liktillarhisoblanadi. Lotintiliqadimgi Rim imperiyasiningrasmiytilisifatidamavjudbo’lgan.Mazkurimperiyayemirilgandankeyinbutil ham asta-sekino’liktilgaaylanaborib, hozirgidavrdabutilningqoldiqlariniilmiyatamalardauchratishimizmumkin.Lotintilio’rtavaoliytibbiyoto’quvyurtlaridao’qitiladi. Qadimgixorasmiytilivayozuviesaeroniytillarningsharqiyturkumigakirganbo’lib, qadimgixorazmvohasiningaholisishutildagaplashgan.Qadimgixorazmiytili XI asrlargachamuomaladabo’lganvakeyinchalikiste’moldanchiqqanhamdao’liktilga

Til vanutqTilvanutqtushunchalariyaqin-yaqingachafarqlanmasdankelinardi.Buikkiso’znima’nodosh (sinonim) so’zlarsifatidaishlataveraredik.Keyingipaytlardagitadqiqotlarshuniko’rsatadiki, tilvanutqtushunchalarinifarqlashzarurekan.Tildegandama’lumxalqtomonidanishlatiladiganuzoqtarixgaegabo’lganhodisanitushunishimizkerak.Nutqesashutilningma’lumpaytdavama’lumo’rindanamoyonbo’lishidir.Ayrimolimlartilvanutqtushunchalarinifarqlashdashaxmato’yininimisolqilibkeltirishadi.Shaxmatdonalaritaxtasi,shaxmato’yiniqoidalariyig’indisitilgaqiyosqilinadi.Harbirshaxmatchiningo’yinuslubio’zigaxosxususiyatlariniesanutqqao’xshatishadi.Demak,ma’lumso’zlarvositasidabittafikrniturliko’rinishlardaifodaqilishmumkin.Buesashunutqningyaratuvchisigabog’liqdir.Birkishiningnutqimonolog,ikkikiashiningnutqidialog,ikkitadanortiqkishiningnutqiesapolilog deb yuritiladi.Nutqningyanaog’zakivayozmako’rinishlarimavjud