1,Ta’lim tizimi va turlari

156. Ta’lim jarayonini tashkil qilishda yosh o’qituvchilar yo’l qo’yadigan xatolar va ularning oldini olish

• 
  Muammoli ta’lim deyilganda –o’qituvchi (pedagog) rahbarligida muammoli vaziyat yuzaga keltirilib, Mazkur muammo o’quvchi talabalarning faol mustaqil faoliyati natijasida bilim,ko’nikma va malakalarni ijodiy o’zlashtirish va aqliy faoliyatni rivojlantirishga imkon beradigan ta’lim jarayoni tashkil etish nazarda tutiladi.Shuningdek ,muammoli o’qitishning mohiyatini o’qituvchi (pedagog) tomonidan o’quvchi-talabalarning o’quv ishlarida muammoli vaziyatni vujudga keltirish va o’quv vazifalarini, muammolarini va savollarini hal qilish orqali yangi bilimlarni o’zlashtirish bo’yicha ularning bilish faoliyatini boshqarish tashkil etadi.
  

Muammoli vaziyatlarni hal etishda yuritishning mantiqiy operasiyalari –taxlil ,sintez,taqqoslash

analogiya,umumlashtirish,tasniflash va xulosa yasashga yo’naltiradi Muammoli vaziyatlardan o’quv jarayo-
ninig barcha bosqichlarida ;yangi mavzu bayoni , mustatkamlash va bilimlarni nazorat qilishda foydalanish mumkin.
O’quvchi-talabalar o’z oldilariga turgan masalaning yechimini topa olmaydi,muammoli savol yuzaga kelganda unga o’z vaqtida javob bera olmaydi,ya’ni mavzuni tushunishda ancha qiyinchiliklarga duch keladi
O’quvchi-talabalar oldin egallagan bilimlarini yangi sharoit va vaziyat yuzaga kelganda qo’llay olmaydi
Ularning muammoni nazariy yo’l bilan hal etishi va bu tanlangan usulni amalga oshirishi o’rtasida qarama-qarshiliklar vujudga keladi
amalda bajargan topshO’quvchi-talabalar iriq natijalari bilan o’zlarining nazariy jihatdan tushunib yetishlari o’rtasida bilimlarining yetishmasligi ham muammoli vaziyatlar
Talim jarayonini takomillashtirib , uni
bir pog’ona yuqoriga ko’tarishdir.Bunda eng avvalo o’qituvchi materialni shunchaki bayon qilmasligi va o’quvchilarga tayyor xulosalar hamda umumlashmalar ni aytib bermaslik kerak .Balki ularning fikrini o’rganilayotgan obektga jalb etishi shart.Demak,o’zining tarbiyalanuvchilariga olgan bilimlarini kuzatilgan hayotiy faktlar va voqealar bilan qiyoslashi shu asosda to’g’ri xulosalar va umumlashmalar chiqarishni o’rgatishi lozim
1.Bilimlarni muammoli bayon qilish.Bunday bayon qilishda o’qituvchi o’quvchilarga u yoki bu qoidalarni faqat gapirib bermaydi , balki og’zaki fikr yuritib , muammoni ham aytadi va uni hal qilish jarayonini ko’rsatadi.
2. Bayonning ayrim bosqichlaruda o’quvchilarni izlanishga jalb etish .Bunda o’qituvchi muammoni o’yadi, o’quv materialini tushuntiradi,lekin ana shu jarayonda o’quvchilarga ulardan izlanish jarayoniga qo’shilishni va u yoki bu bilish vazifasini mustaqil holda hal etishni talab qiladigan savollarni beradi.
3.Ta’limning tadqiqiy metodi.O’quvchilar bilish muammosini anglab, o’zlari izlanish rejasini belgilaydigan, taxminni tuzadilar, uni tekshirish yo’lini muxokama qiladilar, kuzatish va tajribalarni va faktlarni taqqoslatdilar,umumlashtiradilar
Muammo-ilmiy bilishni rivojlantirish zarurligini subektiv shaklidir.U muammoli vaziyatning ,yani jamiyat rivojlanishi jarayonida bilish va bilmaslik o’rtasida obektiv ravishda vujudga keladigan ziddiyat