1–Ma’ruza. Mavzu: Shaharlarda suvni chetlatish tarmog‘i elementlari va drenajlar Reja

50-rasm. Yo‘lovchilar yo‘lakalarining dekorativ gazon devori.
a – beton elementlardan; b – rangli klinkerli g‘ishtlardan.
1 – qumli betondan elementlar; 2 – Yo‘lakcha qoplamasi yuzasining belgisi; 3 – o‘t qatlamli qoplamaning yuzasi belgisi; 4 – klinkerli g‘isht; 5 – klinkerli g‘isht orasidagi qotib qolgan sement qorishmasi.
Devor toshlarining boshqa konstruksiyalari masalan g‘ovak (yuza suv oqimini ta’minlash uchun suvni qabul qiluvchi teshiklari bo‘lgan), dekorativ. qatnov qismini lotok plitasi bilan birlashtirilgan toshlar ishlatiladi.
Devor toshlarini joylashtirish balandligi qatnov qismi qoplamasiga nisbatan me’yorlangan:
-Shahar ko‘cha va yo‘llarida – 15 sm;
-Ko‘prik va yo‘l o‘tkazgichlarda – 60 sm;
-tonnellarda – 45 sm.
Devor toshi uzunligi 100 – 300 sm (odatda 100 sm) qilib tayyorlanadi.


Devor (Bort) ni qurish texnologiyasi
Devor qurilishi quyidagi texnologik jarayonlarni o‘z ichiga oladi:
1. Belgilash;
2. Xandak (transheya) kovlash;
3. Xandak tagi gruntini zichlash;
4. Bort qirrasi otmetkasi bo‘yicha shnur tortish;
5. Asosni qurish: qum, chaqilgan tosh, shag‘al, metallurgiya kukunini joylash;
6. Betonni joylash va zichlash;
7. Bortni asosga o‘rnatish;
8. Bortni o‘tqazish;
9. Bort toshi pastki qismi yon tomonidagi beton qorishmasi va boshqa materiallarni joylashtirish va zichlash;
10. Bortni o‘tqazish;
11. Bort toshlari orasidagi choklarni to‘ldirish;
12. Xandakni grunt bilan to‘ldirish.
Ko‘chalarni ko‘klamzorlashtirish
Yo‘l qurilish tashkilotlari qurilish ishlarini olib borish jarayonida ko‘chalar, maydonlar va boshqa loyixa bo‘yicha ko‘zda tutilgan maydonlarni ko‘klamzorlashtirishadi. Qurilish tashkilotini vazifasi – loyixada ko‘zda tutilgan o‘simliklarni ekish va tarbiyalashdir.
O‘simliklar turi mutaxassis agronomlar (ko‘klamzorlashtirish va dizayn) tomonidan tanlanadi.
Ko‘chalarni ko‘klamzorlashtirish trotuarlar va ko‘cha chetidagi imoratlar mikro klimati masalalarini xal qiladi.
Yo‘lovchilarni insolyatsiya va issiqlik ta’siridan ximoya qilish va shu bilan birga ko‘chalarga yorug‘lik tushishi bo‘yicha maxalliy iqlim sharoitlari bilan bog‘liq.
Ko‘klamzorlashtirish yana bir vazifani shahar magistrallari shovqinidan saqlaydi.