1a. Hayvonlarga qarash (ularni boqish, parvarish qilish)

DIFFERENSIАL – DIАGNOSTIK
SOʼROVNOMА (DDS)
Taʼlim tizimida faoliyat koʼrsatayotgan amaliyotchi psixologlar ishida oʼquvchilarda qanday kasblarga moyilliklari mavjudligini aniqlash, ularni kasb – hunarga toʼgʼri yoʼnaltirish, ular bilan kasb – hunarga oid maslahat ishlari olib borish eng muhim ahamiyatga ega boʼlgan masalalar qatoriga kiradi. Inson shaxsini rivojlanishining shu bosqichda toʼgʼri yoʼlni tanlay olishi, uning kelgusi hayoti uchun hal qiluvchi ahamiyatga ega. Buning uchun psixologik amaliyotda keng qoʼllanilib, oʼzining samaradorligi, foydalanish uchun qulayligi bilan xarakterlanib kelayotgan metodikalardan biri Ye.А.Klimov tomonidan taklif etilgan «Differentsial – diagnostik soʼrovnoma» (DDS)dir.
Kasb tanlash, kasbga yoʼllash ishlari bilan uzoq yillar davomida shugʼullanib kelgan atoqli psixolog olim Ye.А. Klimov kasblarning besh asosiy tipini farqlaydi:
-Odam- Tabiat (qishloq xoʼjaligi, agronom, biolog, veterinar, zoolog, geolog, ximik va sh.k.);
-Odam- Texnika (texnik – texnolog, quruvchi, elektrik, mexanik, mashinasoz, texnik va sh.k.);
-Odam - Odam (oʼqituvchi, tarbiyachi, hamshira, vrach, jurnalist, huquqshunos, kutubxonachi savdo xodimi va boshqalar);
-Odam - Belgilar tizimi (iqtisodchi, hisobchi, rejalovchi, texnik dasturchi, operator, muharrir, matematik va h.k.);
-Odam - Badiiy obraz (bezakchi-pardozchi, musiqachi, artist, rassom, rejissyor, tanqidchi va boshq.).
Bu metodika yordamida sinaluvchining faoliyatni u yoki bu turidan qaysi birini koʼproq maʼqul koʼrishligi va shunga mos ravishda qaysi kasbga moyilligi aniqlanadi. Undan psixologik – pedagogik tashxisning, yaʼni hali kasbni oʼzgartirish mumkin boʼlgan vaqtda foydalanish va uning natijalariga asoslangan holda bolaga toʼgʼri maslahatlar berib, uni oʼzining individual – psixologik xususiyatlariga koʼproq mos keladigan kasb-hunarga yoʼllash maqsadga muvofiq boʼladi. DDS oʼzining ixchamligi va undan foydalanganda sinaluvchilarga, natijalarini qayta ishlash tadqiqotchi uchun qulay hamda koʼp vaqt talab qilmasligi bilan farqlanib turadi. Sinaluvchilar ularga berilgan koʼrsatmaga binoan soʼrovnomada keltirilgan kasblardan birini tanlash orqali oʼz javoblarini berishlari kerak. Quyida soʼrovnoma matni va javob varaqasi berilgan. Javob varaqasi (u ayni vaqtda kalit vazifasini ham bajaradi) sinaluvchilarning har biri uchun oldin tayyorlab qoʼyilgan boʼlishi yoki test sinovi oʼtkazilayotgan guruhning har bir ishtirokchisiga yaxshi koʼrinadigan qilib yozib qoʼyilishi kerak. Test sinovi oʼtkazish uchun lozim boʼlgan vositalar tayyor boʼlganidan soʼng sinaluvchilarga quyidagi koʼrsatmani berish orqali test sinovini boshlash mumkin boʼladi.
Koʼrsatma: «Faraz qilaylik tegishli taʼlimni olganingizdan soʼng, Siz har qanday ishni bajara oladigan boʼlasiz. Аgar Sizga taklif qilingan ikki imkoniyatdan faqat birini (ulardan biri yoki ikkalasining ham sizga yoqishi yoki yoqmasligidan qatʼiy nazar) tanlashingizga toʼgʼri kelgudek boʼlsa, unda Siz qaysi birini maʼqul koʼrgan boʼlardingiz? Oʼz javoblaringizni, javoblar varaqasining tegishli kataklarida qayd etilgan tartib raqami va harfini doira ichiga olib qoʼyish bilan bildiring. Imkon qadar tezroq ishlashga va samimiy javob berishga harakat qiling».