1980-yillar tarjimashunoshlik deb atalgan va tez qanot yoyib borayotgan fan uchun kuchayish davri bo‘ldi

8.2. “Sho‘ro” jurnalida rus tilidan tarjima qilingan asarlar

XX asrning 20-yillariga qadar tatar ziyolilari o‘rtasida rus tilini bilgan kishilar Rossiyaning boshqa chekka o‘lkalariga (masalan, Turkistonga) qaraganda ko‘pchilikni tashkil qilar edi. Buning tarixiy sabablari bor, albatta. Gazeta va jurnal sahifalarida rus tilini o‘qitish va o‘rganishga bag‘ishlab chiqqan maqolalar ko‘p, rus tilidan badiiy asarlarni tarjima qiluvchi shoir, adiblar ham yetarli edi. “Ruslar ila yaqinlashdiruv uchun onlarning (yerli xalqlarning – J. Sh.) o‘z tillari­na ruschadan kitoblar tarjima qiluv bik foydalidir”¹³, – deb yozgan edi mashhur adib va tarjimon Fotih Karimiy.

Bu vaqtlarda yangi chiqqan gazeta, jurnal va yangi tashkil etilgan nashriyotlarda rus klassik adabiyotining namoyandalari Ju­kovskiy, Pushkin, Gogol, Lermontov, Goncharov, Chexov, Pisa­rev, Gorkiy va boshqa shoir, adiblarning asarlari tatarcha tarjimada alohida kitob yoki maqola tarzida bosilib chiqdi. Bu tarjima asarlari Boku, Ashxobod, Xorazm, Buxoro va boshqa joylarga ham tarqatilar edi.

L.N.Tolstoyning tatar tiliga tarjima qilingan asarlari faqat Tataristonda emas, balki O‘rta Osiyo, jumladan, O‘zbekistonda ham keng tarqaldi. Masalan, “Hoji Murod”, “Kavkaz asiri” Toshkent, Farg‘ona, Samarqandda ham mashhur edi. “Sho‘ro” jurnali sahifalarida Jukovskiy (1914-yil, 10,17-sonlari­da), A.P.Chexov kabi yozuvchilarning asarlari tarjimasiga ham o‘rin berilgan.

Tabiiyot, tibbiyot, ta’lim-tarbiyaga hamda tarix va musiqashunos­lik­ka doir asarlar ham “Sho‘ro” jurnali sahifalarida muntazam berib borilar edi. Masalan, “O‘pka og‘rig‘i” (chaxotqa), “Sutdagi mikroblar va onlarning sovliqg‘a foydasi” (Mechnikov maqolasi), “Qartliq ham o‘lim” (Mechnikov asari) va hokazo (jurnalning 1910- yil, 1-,3-sonlari; 1911-yil, 6-9-sonlari hamda 1912-yil, 21-soniga qarang).

Rus olimi M.Kovalevskiy va sharqshunos V.V.Radlovlarning ham qator asarlari tatar tiliga ag‘darilib, ular haqida maqolalar yozil­gan.