19-ma’ruza Mavzu: chiziqli sistemalarni rostlashning sifatini baholash usullari

Ma’ruzachi: Manzura Mirzayeva
19-ma’ruza
Mavzu: CHiziqli sistemalarni rostlashning sifatini baholash usullari
Umumiy tushunchalar. Barqaror rejimlarda rostlash sifatini baholash.
Reja:

1. 
   Umumiy tushunchalar
   
2. 
   Sifat ko’rsatkichlari turlari
   

Boshqarish jarayonining sifati avtomatik tizimlarini bir rejimdan ikkinchi rejimga o‘tishidagi faoliyati bilan aniqlanadi. Boshqarish jarayoni sifatini bildiruvchi ko‘rsatgichlarning asosiylari quyidagilar sanaladi: o‘tish jarayonining tebranuvchanligi, boshqarilayotgan kattalikni belgilangan qiymatdan maksimal darajada og‘ishi (qaytasozlash), aniqlilik, o‘tish jarayoning vaqti.
Tezkorlik, tebranuvchanlik, qayta rostlash ko’rsatkichlari jarayonni aniq va silliq borishini xarakterlaydi.
Agar, avtomatik tizim boshqarish jarayonining belgilangan sifati darajasi talablariga javob bermasa, u holda qo‘shimcha korreksiyalovchi qurilmalar kiritilib, chastota tavsifilarining ko‘rinishlarini o‘zgartirish yo‘li bilan, nollarni joylashish, qutblar kabilar ustidan ish bajarilib zarur sifat darajasini ta’minlash kerak bo‘ladi.
Boshqarish tizimining sifati xaqida gapirish tizim turgun bo’lganda ma’noga ega. Shuning uchun bu mavzuda tizim turgun deb olinadi. Sifatni aniqlashda ham tizim differensial tenglamasidan foydalaniladi
a_ny⁽ⁿ⁾+ a_n-1y^(n-1)+ . . .+ a₁y׳+ a₀y= b_mx^(m)+ b_m-1x^(m-1)+ . . .+ b₁x׳+ b₀x
a_ny⁽ⁿ⁾+ a_n-1y^(n-1)+ . . .+ a₁y׳+ a₀y= 0
Tizim differensial tenglamasining yechimini quydagicha yozish mumkin
y(t)=y₀(t)+y_x(t)
y₀(t) – erkin o’tish jarayonini ifodalaydi,
y_x(t) – majburiy o’tish jarayonini ifodalaydi.
O’tish jarayoning sifatini y₀(t) va y_x(t) tashkil etuvchilar orqali baholash mumkin. Shular asosida sifat ko’rsatkichlari 2 turga ajratiladi.
Sifat ko’rsatkichlari turlari




O’tish funksiyasi bo’yicha o’gish bo’yicha


Takrorlash uchun savollar.

1. 
   Boshqarish jarayonining sifati nimani aks ettiradi?
   
2. 
   Boshqarish jarayoni sifatini bildiruvchi asosiy ko‘rsatgichlar nima?
   
3. 
   Jarayonni aniq va silliq borishini qaysi ko’rsatkichlar xarakterlaydi?
   
4. 
   Sifat ko’rsatkichlarining qanday turlari bor?