18-tema. Ólshew qurilmalarin

4.9.1- suwret. Uslubiy anıqsızlıqni elektr sxemasiga baylanıslıligi

4.9.1 - suwretda kórsatilgan (a) uslubiy anıqsızlıqni kamaytrirish ushın (б) sxema ulanishi kerek. Bunda (a) sxemada tómendegi volьtmetrni kórsatishi tómendegi kórinishga ega boladı:

(4.9.1)

bu jerde: - volьtmetrni kórsatishi; - ampermetrda kuchlanishni pasayishi; - tok kuchi; - ampermetrni qarshiligi.
4 - misol

Аkustik lokatsiya usılı bir nechta millimetrdan bir qancha kilometrgacha bólgan masofadagi jismlarni ólchamini aniqlash ushın qóllaniladi. Ushbu usul akustik tólqinniń uzunligiga baylanıslı ravishda deńiz va okeanlarniń gidrolokatsiyasida, baliqlarni qidirishda, detallardagi yoriqlarni aniqlash ishlarida foydalaniladi.

Ushbu usulniń uslubiy anıqsızlıqlarinińtiykariy sabablari akustiq tólqinni tarqalish tezligi muhitniń turi va qásiyetlariga, turli nuqtalaridagi bosim va basqaparametrlarga baylanıslı. Masalan, tovushniń toza suvdagi tezligi 1500 m/s. Tovushniń tezliginiń amaliy ahamiyati shórlańan okean suvida ólshew dolzarb esaplanadı. Tovush tezligi shólańanlik va temperatura oshishi menenósib boradi. Аmaliy qóllashlar ushın olimlar tomonidan shórlańan suvda tovushni tezligini aniqlash ushın Vilьson va Leroyaniń emperik formulalari qóllaniladi.

5-misol

Qarshilik termometrlariniń uslubiy anıqsızlıqlarini kamaytirish ushın ularni tayyorlashda tómendegitalaplarga javob beruvchi toza metallar qóllaniladi:

- ólshenip atırĝan muhitda metal oksidlanmasligi va kimyoviy tarkibi ózgarmasligi kerak;

- metalniń temperatura qarshilik koeffitsienti yetarli darajada katta va barqarorlashgan bolıwıkerek;

- qarshilik temperatura ózgarishi menentuwrıyamasa ravon egri chiziq boyınsha keskin chetga chiqishlarsiz va gisterezis jaĝdaylarisiz ótishi kerak;

- salıwtirma elektr qarshilik deyarli katta bolıwı kerak. Ushbu talaplarga tiykaran platina, mis, nikel, temir, volьforam kabi metallar javob beradi.