16-variant 1-topshiriq

_7-topshiriq_

Birinchi qism.

	Taqlid so’z turlari	Misollar (gap asosida)
1	Holatga nisbatan taqlid	1.Pag’a-pag’a tutunlar, ko’tarilar mo’ridan.
		2.Dam-badam chaqmoq yalt-yalt qilardi.
		3.U o’g’lining do’stlarini ko’rishi bilan duv-duv yosh to’kildi.
		4.Daryodagi suv oftobda jimir-jimir qilib mavjlanardi.
		5.Ichkariga kergan shamoldan chiroq lip-lip etib o’chib qoldi.
2	Tovushga nisbatan taqlid	1.Shamolda barglarning shitir-shitiri eshitiladi.
		2.Qo’shni xonada shivir-shivir etgan tovush eshitildi.
		3.Uzoqdan olovning chars-churs etgan ovozi eshitildi.
		4.Ichkarida qizlar piqir-piqir qilib ko’lishar edi.
		5.Noila otasining qarorini eshitib piq-piq yig’ladi.

Ikkinchi qism.

	Udov so’z turlari	Misollar (gap asosida)
1	His-hayajon undovlar	1.-Voy poshsha-a-a! Nima qilib qo’ydiz, tamom bo’psiz-ku!
		2.Oh, qanday go’zal manzara!
		3.E-voh, osmon yiroq, yer qattiq! Charxing buzilsin, falak!
		4.Bay-bay-bay. Mening hasratim siznikiga urvoq ham bo’lmas ekan.
		5.O, quyosh zarchisi, berib xushxabar, Hayot rubobini sayratguvchisan.
2	Buyruq-xitob undovlari	1.-Hoy, qizim, bola-ya bu bola-ya! -onam chumchuqdek chirqillab juvonga yopishdi.
		2.Olim beh-beh deb tovuqlarni chaqirar va uning oldida bir to’da tovuq qutqutlashib, don talashar edi.
		3.Mo’h-mo’h desa, qo’y ham tushunadi. Ammo senga so’z uqtirib bo’lmaydi.
		4.Yusuf otni chuh deb haydab o’tib ketardi.
		5.Ey turnalar, turnalar, biz tomonga uchinglar.

Uchinchi qism.

	Modal so’z ifodaydigan ma’nolar	Misollar (gap asosida)
1	Ishonch	1.Tabiiy, xiyonatkor sultonlarning qochishi Boysung’ur Mirzo lashkarlarining soniga unchalik ta’sir qilmagan bo’lsa-da, ruhiga jiddiy zarar yetkazgani shak-shubhasiz edi. 2.Shubhasiz, biz g’olib chiqamiz.
2	Tasdiq	1.Darhaqiqat, agar voqealarning kechishini diqqat bilan kuzatsak, Abu Yusuf arg’un bilan Zuhrabegi og’a niyatidan xabardor bo’lgan. 2.Haqiqatan ham yuragining gursillab urayotgani va oyoq-qo’llarining titragani sezilib turadi.
3	Gumon	1.Ehtimol, bu onasidan yagona esdalik. 2.Aftidan, G’ulomjon bu g’alvalrni ataylab boshlagan.
4	Taxmin	1.Haytovur, ishimiz chakki emasga o’xshaydi. 2.Chamasi, Azizbek osonlikcha jon beradigan ko’rinmaydi.
5	Afsuslanish	1.Attang… shunday dolzarb vaqtda eng yaxshi rahbarimiz ketib qoldi-da. 2.Birodarim bilan tanishdimku, deb o’ylagan edi, afsus, quvonchiga qor yog’di.
6	Ajablanish	1.Ajabo, shu o’zimizning Saodatmi!? 2.”Xayriyat”- o’qituvchi bosh silkidi.
7	Fikrni xulosalash	1.Demak, yog’onchilik kasaliga mubtalo bo’lgan kishini rostgo’y odamning qoni bilan davolasa bo’ladi. 2.Xullas, uning uyida allaqanday yangi gaplar ko’paymoqda edi.
8	Fikrni tartiblash	1.Hamma, jumladan, o’zi ham qotib-qotib kuldi. 2.”Qiziq ekansiz, oyi,- deydi Avaz. – Avvalo, Toshkentda kim ko’p, soch qo’ygan ko’p, so’ngra, ularning hammasi chiqaversa, televizoga odam sig’adimi?”
9	Fikrni dalillash	1.Otam menga, umuman, gapirmas, onam ham ko’pincha unutib qo’yar edi. 2.
10	Fikrni ta’kidlash	1.Nafisaxonning nazarida qizi engiltak emas, aksincha, bamani bo’lgan, gaplari ham o’rinli va qisqa. 2.Charos, xususan, Temur portreti haqida gapirmoqchi edi.

__________________________________________________________________

_8-topshiriq_

	Otlashish va sifatlashish holati	Misol (gap asosida)	Otlashgan so‘z tarkibida ro‘y bergan o‘zgarish
1	Otning sifatlashishi	Mohiya kumush baldog’ini yo’qotib qo’ydi.	Bu yerda kumush so’zi aslida ot so’z turkumiga oid bo’lib gap tarkibida sifatga ko’chgan.
		Malikani bobosi asal qizim deb erkalaydi.	Bu yerda asal so’zi aslida ot so’z turkumiga oid bo’lib gap tarkibida sifatga ko’chgan.
2	Sifatning otlashishi	Dono durdan aʼlo.	Dono (odam) durdan aʼlo.
		Yaxshidan bogʻqoladi, yomondan dogʻ. (oʻzbek xalq maqoli)	Yaxshidan (yaxshi kishidan) bogʻqoladi, yomondan (yomon kishidan) dogʻ.
3	Sonning otlashishi	Bilagi zo’r birni yiqar, Bilimi zo’r mingni yiqar. (oʻzbek xalq maqoli)	Bilagi zo’r (odam) birni yiqar, Bilimi zo’r (odam) mingni yiqar.
		Tayog’i yo’g’on birni urar, so’zi yo’g’on mingni urar. (o’zbek xalq maqoli)	Tayog’i yo’g’on (odam) birni urar, so’zi yo’g’on (odam) mingni urar.
4	Harakat nomining otlashishi
5	Sifatdoshning otlashishi	Birlashgan o‘zar, Birlashmagan to‘zar. (o‘zbek xalq maqoli)	Birlashgan o‘zar (odam), Birlashmagan to‘zar (odam).
		Maqtanganning uyini, kerilganning to’yini ko’r. (o’zbek xalq maqoli)	Maqtangan (odamning) uyini, kerilgan (odamning) to’yini ko’r.