16-tema: BASLAWISH KLASSLARDA MIYNET TA’LIMI HA’M TARBIYASININ’
WAZIYPALARI HA’M MAZMUNI
JOBA:
1. Miynet ta’liminin’ maqseti
2. Oqiwshilardi miynetke tayarlaw
3. Miynetke psixologik tayarlaw
4. Baslawish politexnik bilim menen qurallandiriw
5. Miynet ko’nlikpesi ham tajriybelari menen qurallandiriw
6. Miynet ta`limi protsessinin’ o’siwge ta’siri
Ma’mleketimiz XXI a’sirde dunya ekonomikasi, ma’deniyati ha’m siyasatinda mu’nasib
orin aliw ushin tariyxiy imkaniyatlarg’a iye. Biz o’zimiz ushin en’ keregi balalarimiz ham
aqliqlarimiz ushin pu’tkil du’nya menen qatnasiqti jolg’a qoyip atirmiz. Yag`niy ha’zir bilim
da’rejesi ta’repinen respublika xalqi tezlik penen oqimisli ma’mleketler qatarina kiredi.
Hesh ekilenbey aytiw mu’mkin, pa’nimiz aqil oyimiz saloxiyatimiznin’ noeb ha’m gozzal
imaratina bunnan ko’p a’sirler aldin tiykar saling’an edi. Ma’mleketimizde ta’lim ju’da’
a’yyemgi zamanlardan ko’terile baslang’ani, onin’ teren’ qu’dretli tamirlari barlig’in maqtanish
penen ayta alamiz. Ol a’sirler dawaminda o’zbek milletine, pu’tkul insaniyatqa tabiyat sirlarin
u’yreniwge meditsina, filosofiya, huqiqtaniw, a’debiyatta isenimli xizmet etip kelmekte.
Uzaq tariyxtanaq o’zbek xalqinin’ ulli alimlari alip barg’an izertlewler, olardin’ a’melge
asirg’an jetiskenlikleri du’nya, uliwma insaniyat pa’ni ha’m ma’deniyatinin’ altin g’aziynesin
quraydi.
Bilimler g’a’ziynesin ashqan ulli babalarimiz atlari pu’tkil du’nyag’a tanilg’an.
Bular ulli matematik ha’m astronomlar Al-Xorazmiy, Farg’oniy, Javha’riy, Marha’mziy,
Ulug’bek, filosof ilimpazlar Farabiy, Imom Buxoriy, Imom Termiziy, Marg’iloniy, Nasafiy,
Koshifiy, Beroniy, Ibn Sino, til u’yreniwshi-shayirlar Koshg’ariy, Yusuf xos Xojib,
Zamashha’riy, Aljumiser Navoiy, tariyxshilar BoburMirzo, Abdulg’ozi Boxodirxon, Ogaxiy
ham ko’plegen ulli insanlardur.
Ilimpazlarimiz en’ jaqsi da’stu’rlerimizdi o’zlestirip, tariyxiy miyrasimizdi teren’
uyrenip, ulli babalarimizdin’ jumislarin dawam ettirmekte. Ilmiy ziyalilarimizdin’ tiykarg’i
pa’ziyleti hamme waqit bilimga, joqari ilmiy oylawdin’ aldin’’i orinlarinda boliwg’a umtiliwdan
ibarat. Olar jan’a, az u’yrenilgen tiykarg’i mashqalalardi u’yreniwge kirisip, o’z miynetleri
menen respublikani sotsial, ekanomikaliq rawajlaniwina, innovatsiyani bekkemlewge sezilerli
u’les qo’sip kelmekte. Solardin’ esabina alip ha’r bir sotsial tizim, onin kelashegi, insaniyat
jetiskenligi. Adamlardin’ jasawi ha’m turmis da’rejesi, pa’n, ma’deniyat rawajlaniwi menen
baylanisli.
Solay eken, G’a’rezsizlik sebepli, Tu’rkistan u’lkesinde jasap kelgen ba’rshe xaliqlar
milliy u’rp-a’detlerimizdin’ qayta tikleniwi ham rawajlaniwina mumkinshiliqler payda boldi.
Hazirgi ku’nde o’zbek ha’m basqa tuwisqan xaliqlardin’ milliy payda boliwi ha’m rawajlaniwin
zaman talaplarina sa’ykes keletug’in ta`lim-ta’rbiya dizimisiz ko’z aldimizg’a keltiriwimiz
mu’mkin emes.
Jas a’wlatti ta’rbiyalaw ha’m oqitiw teoriyasi menen a’meliyattin’ qanday rawajlanip
kiyatirg’anin bilmey turip, jaslardi ha’r ta’repleme ka’mil insan etip ta’rbiyalaw ma’selelerin
ilmiy ta’repten sheship bolmaydi. Bu ata-babalarimiz ta’repinen da’lillen’en, ilmiy teoriyaliq,
filosofiyaliq, ta’rbiyaliq haqiyqat.
O’zbek xalqi tariyxtan ta`lim-ta’rbiya tarawinda o’zine ta’n forilfunun jaratqan.
Ja’miyetimiz rawajinin’ ha’zirgi basqishi, miynettin’ xarakteri ha’m mazmunina, insandi
turmisqa tayarlawg’a ulken talaplar qoyadi. Ha’r bir jas a’wlat ta’jriybe, ko’nlikpe payda qiliwi,
belgili bir ka’sip iyesi boliwi tiyis.
Sol orinda miynet ka’sipke tayarlaw wazipalari baslawish mektepta pu’tkil ta`lim ta’rbiya
sistemasi, h’amde ba’rshe oqiw predmetleri ja’rdeminde sheshiledi. Bul orinda miynet sabaqlari
tiykarg’i rol oynaydi.
Sog’an baylanisli ha’r bir adamnin’ o’mirge tayarlaw, tarbiyalawda konkret o’zgerisler
qiliwi tiyis. Mekteptegi miynet ta’rbiyasi ha’m ta`liminin’ maqseti miynetke muxabbat ha’m
miynet pidayilarina hu’rmet tuyg’usin sin’diriwden; oqiwshilardi ha’zirgi zaman texnika ha’m
awil xojaliq, islep shig’ariw, qurilis, transport, xizmet ko’rsetiw tarawlari tiykarlari menen
tanistiriwdan; oqiw ha’m sotsial paydali jumis tiykarinda olarda miynet ko’nlikpeleri ha’m
sheberligin payda etiwden, psixikali tu’rde ka’sp tan’lawg’a ha’m baslawish o’ner ta’limin
aliwg’a shaqiriwdan ibarat.
Miynet ta`limi ha’m ka’sipke tayarlaw waziypalari baslawish mektepte pu’tkil ta`lim
ta’rbiya sistemasi ja’ne ba’rshe oqiw predmetleri ja’rdeminde sheshiledi.
Bul orinda miynet sabaqlari jetekshi rol oynaydi.
Mektepte miynet ta`limininn’ baslawish basqishi baslawish klaslardagi miynet sabaqlari
ha’m kjumisi mektep jasindag’i balalardin’, qolinan keletug’in sotsial jumis esaplanadi.
Baslawish mekteptegi miynet ta`liminin’ tiykarg’i waziypalari jas awlatti ka’mil inson
qilip tarbiyalaw ushin miynetke ta’rbiyaliq ha’m psixologik tayarlaw, oqiwshilardi baslawish
politexnik bilim menen qurallandiriw, miynet ha’m ko’nlikpeleri menen qurallandiriw,
oqiwshilardi miynet ta`limi qubilisinda ha’r ta’repleme o’stiriw siyaqlilardan duzilgen. Bul
waziypalardi keying’i temalarda u’yrenemiz.
2.Oqiwshilardi miynetke ta’rbiyaliq jaqtan tayarlaw