16-multidisciplinary online distance conference on "scientific and practical research in uzbekistan" part-14

22
Июнь
17
O‘SIMLIKLAR DUNYOSINING TABIATGA TA’SIRI
Andijon viloyati Asaka tumani 
10- umumiy o‘rta ta’lim maktabi
 biologiya fani o‘qituvchi
Temirova Aropatxon
Annotatsiya:. ona. tabiatni. rang-barang. o‘simliklar. olamisiz. tasavvur. qilib. bo‘lmaydi.. Yer.
yuzida. o‘simlik. turlari. juda. keng. tarqalgan.. Bu. o‘simliklarni. jazirama. cho‘llardan. tortib,. to.
baland.tog‘lar.cho‘qqisigacha.bo‘lgan.turli.tuproq.va.iqlim.sharoitida.uchratish.mumkin.
Kalit so‘zlar:.O‘simlik.dunyosi,.makkajo‘xori,.piyoz,.botanika.bo‘limlari,iqlim.sharoiti.
O‘simliklar. haqida. gapirar. ekanmiz. avvalambor,. ularni. o‘rganadigan. fan. nima. ekanini.
bilishimiz.kerak.
Botanika-.bu.fan.o‘simliklarning.paydo.bo‘lishi,.hayoti,.tashqi.va.ichki.tuzilishi,.rivojlanishi,.
yer.yuzida.tarqalishi,.tabiat.bilan.bog‘liqligini,.ulardan.oqilona.foydalanish.va.ularni.muhofaza.
qilish usullarini o‘rganadi hamda o‘rgatadi
Uning. bir. qancha. bo‘limlari. bo‘lib,. ular. o‘simliklarning. turli. xil. xususitalarini,. jozibasini,.
hattoki,.o‘simlik.olamining.qachon.gullashini.aytib.bera.oladi..
BOTANIKA BO‘LIMLAR
1.. Morfologiya.–.tuzulishini
2.. Geobotanika-.tarqalishini
3.. Sistematika-.birliklarini
4.. Ekologiya-.tabiat.bilan.aloqasini
5.. Paleobotanika-.qazilma.ko‘rinishidagilarini
6.. Sitoembralogiya-.urug‘dan.rivojlanishini
7.. Anatomiya-.ichki.tuzilishini
8.. Intraduksiya-iqlimlashtirishni
Biz.yashab.turgan.jonli.tabiatni.o‘simliklar.olamisiz.tasavvur.etib.bo‘lmaydi..
.Yashil.o‘simliklar.barcha.tirik.mavjudot.uchun.hayot.manbayi.hisoblanadi..Ulardan.hayvonlar,.
qushlar,. hasharotlar. hamda. suvda. yashovchi. hayvonlar. oziq. sifatida. foydalanadi.. O‘simliklar.
havodagi.kislorodni.boyitadi..Kislorod.bilan.esa.barcha.tirik.organizmlar.nafas.oladi..O‘simliklar.
tuproqning.unumdorligini.oshiradi.va.uni.yemirilishdan.saqlaydi.
O‘simliklar.dunyosi.million.yillar.davomida.turlicha.iqlim.sharoitiga,.
tuproqqa. va. namlikka. moslashib. shakllangan.. Ularning. organlari,. ichki. tuzilishi,. ajoyib.
xossalari,. xususan,. hayotiy. shakllari,. yirik. guli. va. mevasi,. ildizi,. salobatli. shoxshab. basi,. umr.
boqiyligi,.ayrim.mayda.jonzotlar.bilan.oziqlanishi,.kelgusi.naslni.o‘z.bag‘rida.voyaga.yetkazib,.
mustaqil hayotga yo‘llanma berishi kabi irsiy belgilari bilan necha asrlardan beri odamlarni 
o‘ziga.jalb.etib.kelmoqda..O‘simliklarning.odamlar.hayotida.tutgan.o‘rni.benihoya.katta..Ulardan.
odamlar.uchun.oziq-ovqat,.kiyim-kechak,.qurilish.ma.teriallari,.uy-ro‘zg‘or.buyumlari.va.boshqa.
narsalar.tayyorlanadi..Ta’kidlash.joizki,.so‘nggi.yillarda,.ayniqsa,.
xalq. tabobatida. ishlatiladigan. dorivor. o‘simliklarga. bo‘lgan. talab. yanada. orta. boshladi..
Ayniqsa. bu. borada. bir. yillik. o‘simliklarning. o‘rni. beqiyos.. Qishloq. xo‘jaligida. o‘stiriladigan.
madaniy.o‘simliklarning.juda.ko‘pchiligi.bir.yillik.o‘simliklardir..Bularga.g‘o‘za,.bug‘.doy,.arpa,.
zig‘ir,.yeryong‘oq,.mosh,.no‘.xat,.sholi,.pomidor,.qalampir,.qovun,.tar.vuz,.ray.hon.va.boshqalar.
kiradi..Ulardan.bir.nechtasini.dorivorlik.xususiyatini.ko‘rib.chiqsak;
. O‘zbekistonda. o. ‘stiriladigan. go‘za. bir. yillik,. bo‘yi. 1—2. m.ga. yetadigan. o‘t. o‘simlik..
G‘o‘zaning. urug‘i. tarkibida. ko‘p. miqdorda. yog”,. gossipol. birikmasi,. bargida. limon. va. olma.
kislotalari,.po‘stlog‘ida.gossipol,.K.v.a.S.vitaminlari,.oshlovchi.va.boshqa.moddalar.bor.
Piyoz. ko‘p. yillik. o. ‘t. o. ‘simlik,. Respublikamizning. hamma. viloyatlarida. o‘stiriladi.. Piyoz.
boshi. tarkibida. efir. moyi,. S. vitamini,. karotin,. fitonsidlar,. flavonoidlar. bor.. Bargida. bulardan.
tashqari.organik.kislotalar.bo‘ladi.

---

171