|
3
Июнь
17
ашёларга. икки. қўлини. суртиш. ёки. тошлар. устида. ётиш. иримлари. бажарилишини. куза
-
тиш. мумкин.. булардан. ташқари,. мозор. ёки. қадамжо. сувига. ювиниш,. атрофни. ялангоёқ.
ҳолда.уч.марта.айланиш,.назр.ниятида.дарахтларга.латтабанд.боғлаш.водийнинг.кўпчилик.
қишлоқлари. учун. умумий. бўлган.. Латтабанд. кўпинча. бир. парча. сурп. дастрўмол. ёки.
белбоғдан. боғланган.. Ўз. либосидан. бир. парча. йиртиб. олиб. мозордаги. тут,. дов-дарахт.
шохларига.боғлаб.қўйиш.натижасида.топинувчи.эътиқод.объэкти.ёки.инсон.билан.таби
-
ат. ўртасидаги. афсунгарлик. мулоқоти. ўрнатилганлигига. рамзий. ишорани. кўриш. мумкин..
Фарғона. водийси. ҳудудига. кирувчи. Тожикистон. республикаси. сўғд. вилояти. конибодом.
тумани.марказида.Анбар.она.мозорига.фақат.аёллар.бориб,.“ис”.чиқарган..Демак,.Анбар.
она.бу.ерда.ҳам.Хоразмдаги.каби.аёллар.ҳомийси.бўлган,.деган.хулоса.чиқариш.мумкин..
Фарғона. водийси. аҳолисида. хатна. қилиш. дарахтлар. уйғонмасдан. бурун. махсус. уста-
сартарош.томонидан.амалга.оширилган..усталар.устоз-шогирд.мунособатлари.орқали.ўз.
касбларини.давом.эттирганлар..уларнинг.ҳам.ўз.пирлари.мавжуд.бўлиб,.водийдаги.сарта
-
рош-усталарнинг.пири.салмону.пок.бўлган..
боланинг.суннати.онаси.томонидан.рамзий.сотиб.олинган.ва.жуда.эҳтиёткорлик.билан.
яширин.равишда.мевали.дарахт,.масалан,.тут.тагига.кўмиб.қўйилган..бундай.қилинишига.
юқорида. таъкидлаганимиздек. бефарзанд. аёллар. хуружидан. ҳимоялаш. зарурияти. сабаб.
бўлган.
Никоҳ.тўйи.удумига.кўра.тўйнинг.эртасига.куёвнинг.барча.яқин.кишилари,.қариндош-
уруғлар,.қўни-қўшнилар.келинга.атаб.совғалар.олиб.келганлар..ушбу.кун.келиннинг.онаси.
бошчилигидаги. келин. томон. аёллари. куёвнинг. уйига. “Юз. очди”. маросимига. келганлар..
ушбу. маросим. Фарғона. водийсида. “Юз. кўрсатар”,. “бет. очар”,. “рўкушон”. (тожикча. рўй.
-. юз,. кушон. -. очар). каби. номлар. билан. юритилади.. Мазкур. маросимда. келин. янгалари.
ёрда¬мида.юзига.оқ.рўмол.ташланган.ҳолда.йиғилганлар.ҳузурига.олиб.чиқилган..Шундан.
сўнг.хонадоннинг.ёш.боласи.томонидан.унинг.юзидаги.рўмол.очилган.ва.узоқроқ.жойга.
олиб.қочилган...биз.ушбу.маросимда.ҳам.кўплаб.афсунгарлик.кўри¬ниш¬ларини.учрата
-
миз..Жумладан,.келиннинг.юзини.очишда.мевали.дарахтнинг.шохи¬дан.фойдаланилади..
бунда. мевали. дарахтнинг. серҳосиллик,. серпуштлик. хусусияти. келинга. ҳам. ўтсин,. сер
-
фарзанд.бўлсин,.деган.магик.ният.бўлган..Қолаверса,.ёш.бола.томонидан.келин.юзининг.
очилиши. ҳам. ушбу. жараённинг. серфарзандлик. эътиқоди. билан. бевосита. боғлиқ. бўлган.
афсунгарлик.кўриниши.эканлигини.тасдиқлайди..
Эътиборли.жиҳати.шундаки,.водийдаги.ўзбеклар.мотам.маросим-ларида.никоҳ.тўйи.ма
-
росимларидан.фарқли.тарзда.марҳумнинг.юзига.тутилган.матони.ёш.чақалоқ.томонидан.
мевали.дарахт.новдаси.билан.очганидай.эмас,.балки.кекса.аёл.қуриган.дарахт.новдаси.би
-
лан.очадилар...бундай.одат.республиканинг.бошқа.ҳудудларида.деярли.учрамайди..Айнан.
мазкур.одатда.қуриган.дарахт.ўлим.рамзини.англатишини.кўриш.мумкин..Шунингдек,.бу.
борада.водий.ўзбекларида.ҳовлида.қуриган.дарахт.бўлиши.бехосиятлилик.аломати.бўлиб,.
ўлим. олиб. келиши. мумкин,. деб. ҳисобланган. ва. шу. боисдан. ҳам. дарахт. қуриган. заҳоти.
кесиб.ташланган.
Майитни.ювишда.ишлатиладиган.сув.ҳовлининг.чекка.жойига.олиб.бориб.тўкилади..бу.
сув.ҳеч.қачон.мевали.дарахтнинг.тагига.тўкилмаган,.чунки.сув.мевали.дарахтнинг.остига.
тўкилса.уни.қуритар.эмиш..Ювиш.учун.тоғора,.пақир,.чўмич,.махсус.тахта.зарур.бўлган..
косонсойда.ушбу.нарсалар.маҳалла,.қишлоқ.қабристонида.тобут.билан.бирга.сақланади...
Жумладан,.Наманган.вилояти.Тўрақўрғон.тумани.Ёртепа.қишлоғи.ўзбекларида.мевали.да
-
рахтни.экиш.ва.оилада.ўғил.туғилса,.унга.атаб.махсус.дарахт.экиш.одати.кенг.тарқалган..
Ўз. навбатида,. бирор. бир. мевали. дарахт. қуриб. қолса,. у. дарров. кесиб. ташланган.. чунки.
халқона.тасаввурга.кўра,.қуриган.дарахт.ушбу.хонадонда.навбатдаги.ўлим.бўлишини.ис
-
тар.экан..
Фарғона. вилояти. Данғара. тумани. Тумор. кишлоғида. агар. мевали. дарахтлар. бир. неча.
йил.сурункасига.мева.бермаса,.уни.ўзига.хос.равишда.“қўрқитганлар”..Яъни,.уйнинг.эга
-
си. мевали. дарахт. гуллаган. пайтда. қўлига. болта. олиб. “дарахтни. кесиб. ташлайман”,. деб.
дағдаға.қилиб.рамзий.тарзда.уни.“қўрқитган”..Дарахтнинг.эгаси,.бошқа.бир.одам.ишти
-
238
Do'stlaringiz bilan baham: |
