3
Июнь
17
Фойдаланилган адабиётлар:
1.. Мирзиёев.Ш.М.. Эркин. ва. фаровон,. Демократик. Ўзбекистон. давлатини. биргаликда.
барпо.этамиз..Т.:.Ўзбекистон.
2..каримов.И.А..Она.юртимиз.бахт-у.иқболи.ва.буюк.келажаги.йўлида.хизмат.қилиш.
энг.олий.саодат..Т.:.Ўзбекистон.
3..Маҳмуд.саттор.Ўзбек.удумлари..Т.:.Фан.1993.
4..Маъруфов.з.М..Ўзбек.тилининг.изоҳли.туғати..Москва.1981.I-II.-томлар.
5..https://uz.wiktionary.org/wiki/chilla
6..https://biosfera.uz/ensiklopediya/chilla-davri/
7..https://uz.m.wikipedia.org
8..http://gerbisherdor.blogspot.com/2011/05/blog-post_15.html
9..https://bong.uz/ar/zhamiyat/266-e-son-zijorat-tilanchi
105
3
Июнь
17
АБу АЛИ ИБН СИНОНИНГ ИЛМИЙ МеРОСИ
Самадова Ҳурматой Машарифовна
Бухоро вилояти Қоракўл тумани
20-умумтаълим мактаби тарих фани ўқитувчиси
Телефон: +998(93) 681 15 77
Samadova8989@mail.ru
Аннотация:. Мақолада. Ибн. синонинг. ҳаёт. йўли,. дунё. илм. фани. ривожига. қўшган.
ҳиссаси,.шунингдек,.тиббиёт,.фалсафа,.мантиқ,.алкимё.ва.бошқа.соҳаларда.яратган.асар
-
лари.талқини.ёритилган.
калит. сўзлар:. “Шайх. ар-раис”,. “Шараф. ал-мулк”. ,. “Ҳужжат. ал-. ҳаққ”,. “Ҳаким. ал-
вазир”,.“Авиценна”
Жонажон.заминимиз.ўз.бағрида.кўплаб.буюк.зотларни,.авлиёларни,.мутафаккирларни.
вояга.етказган..Шу.боисдан.юртимиз.тупроғини.олтинга.қиёс.қилишади..Олтин.заминда.
туғулиб,.вояга.етган.буюк.зотлардан.бири.Абу.Али.ал-Ҳусайн.ибн.Абдуллоҳ.ибн.ал-Ҳасан.
ибн.Алидир..
Абу.Али.ибн.сино.жаҳон.фани.тараққиётига.улкан.ҳисса.қўшган.буюк.қомусий.олим..
Ғарбда. Авиценна. номи. билан. шуҳрат. топган. бўлса,. замондошлари. орасида. “Шайх. ар-
раис”. (“Донишмандлар. сардори,. алломалар. бошлиғи”),. “Шараф. ал-мулк”. (“Ўлка,. мам
-
лакатнинг. обрўси,. шарафи”),. “Ҳужжат. ал-. ҳаққ”. (“ростликка. далил”),. “Ҳаким. ал-вазир”.
(“Донишманд,.тадбиркор.вазир”).номлари.билан.аталган,.ўз.давридаги.мавжуд.фанлари
-
нинг. қарийб. барчаси. билан. шуғулланган. ва. уларга. оид. асарлар. ёзган. буюк. мутафаккир..
унинг. ақл. заковати,. кучли. хотира. соҳиби. эканлигини. 10. ёшга. етар. –. етмас. Қуръон. ва.
адаб. дарсларини. тўла. ўзлаштириши,. араб. тили. ва. адабиётини. мукаммал. эгаллаши. ҳам.
кўрсатиб.турибди..унинг.илм.соҳасидаги.дастлабки.устози.Абу.Абдуллоҳ.Нотилий.бўлган..
Ибн.сино.устозлари.Абу.Абдуллоҳ.Нотилий.ва.Исмоил.зоҳидлардан.мантиқ.асосларини,.
риёзиёт,.фалсафа,.фиқҳ-диншуносликни.мукаммал.ўрганади..Ибн.синонинг.ақл-.заковати
-
ни.кўрган.устози.Нотилий.отасига.уни.илмдан.бошқа.нарса.билан.шуғуллантирмасликни.
тайинлайди.. Шундан. сўнг. отаси. унга. илм. олиши. учун. барча. шароитларни. яратиб. бера
-
ди..Абу.Али.ибн.синонинг.тиб.илмида.юксак.маҳоратга.эришишида.бухоролик.яна.бир.
табиб.Абу.Мансур.ал-Ҳасан.ибн.Нуҳ.ал-Қумрийнинг.хизмати.катта.бўлди..Абу.Али.ибн.
сино.17.ёшида.бухоро.халқи.орасида.моҳир.табиб.сифатида.танилди..у.ҳукмдор.Нуҳ.ибн.
Мансурни.даволаб,.сомонийлар.кутубхонасидан.фойдаланиш.имкониятига.эга.бўлади..бу.
эса.ибн.синога.ўз.даврининг.энг.ўқимишли,.билим.доираси.кенг.кишиларидан.бирига.ай
-
ланишига.ва.ўрта.аср.фалсафасини.ўрганишига.имкон.беради..у.юнон.муаллифларининг,.
хусусан,. Аристотелнинг. “Метафизика”. асарини. мутолаа. қилди. ва. бу. асарни. Абу. Наср.
Фаробийнинг. ““Метафизика”нинг. мақсадлари. ҳақида”ги. китоби. орқали. ўзлаштиришга.
муваффақ. бўлди.. Олимнинг. илмий. ижоди. 18. ёшидан. бошланди.. у. Нуҳ. ибн. Мансурга.
атаб. нафсоний. қувватлар. ҳақида,. “уржуза”. тиббий. шеърий. асари,. ўз. қўшниси. ва. дўсти.
Абул. Ҳусайн. ал-Арузийнинг. илтимосига. кўра,. кўп. фанларни. ўз. ичига. олган. “Арузий.
ҳикмати”.(“Ал-ҳикмат.ал-Арузий”).асарини.ёзди..бундан.ташқари,.бошқа.бир.дўсти.Абу.
бакр.ал-барқий.илтимосига.кўра,.20.жилдли.“Якун.ва.натижа”.(“Ал-Ҳосил.вал-маҳсул”).
қомусий. асари. ва. 2. жилдли. “саҳоват. ва. жиноят. китоби”. (“китоб. ал-. бирр. вал-исм”)ни.
ёзди..Хоразмда.яшаб.юрган.вақтларида.Хоразмшоҳ.вазири.Абул.Ҳусайн.ас-саҳлий.билан.
дўстлашиб,.унга.атаб.алкимёга.оид.“рисола.ал-иксир”.(“Иксир.ҳақида.рисола”).номли.асар.
ёзади.. Маҳмуд. Ғазнавий. Хоразмни. эгаллаб,. барча. олимларни. Ғазнага. олиб. кетгач,. ибн.
сино.Абу.саҳл.Масиҳий.билан.биргаликда.Журжонга.йўл.олади..Аввал.Нисо,.Обивард,.
Тус. ва. Хуросоннинг. бошқа. шаҳарларида,. кейин. 1012-1014. йилларда. Журжонда. яшайди.
ва. “Тиб. қонунлари”. асарининг. дастлабки. қисмларини. шу. ерда. яратади.. кейин. рай. ва.
Ҳамадон.шаҳарларида.яшайди..Ҳамадонда.ҳукмдорни.даволаб,.аввал.сарой.табиби,.кейин.
106
Do'stlaringiz bilan baham: |