|
3
Июнь
17
уйга.бегона.одам.қадам.босмаслиги.ва.чиллали.уйда.чироқ.ўчмаслиги.керак..
бобокалинимиз.Абу.Али.ибн.сино.ҳазратлари.гўдак.бола.чилласи,.унинг.онаси.парва
-
риши.тўғрисида.минг.йил.бурун.бугун.ҳам.ибрат.бўладиган.рисолалар.ёзиб.кетганлар
1
..
чақалоқ.туғилган.учинчи.куни.махсус.кўйлакча.(чилла.кўйлак).тикиб.кийгазиб,.то.чил
-
ла.ўтмагунча.ечилмайди..
чилла. даврида. касофат,. бахтсизлик. содир. бўлмаслиги. учун. она. ва. бола. ёлғиз.
қолдирилмаган.. Хонада. доимо. чироқ. ёқиб. қўйилган,. бу. хона. эса. “чиллахона”. дейилган..
Халқимизда.баъзи.тарбияси.ночор.кишиларга.нисбатан.“чилласида.чироқ.кўрмаган”.ибо
-
расининг. айтилиши. ҳам. бежиз. эмас.. Она. кечаси. ташқарига. ҳам. икки-уч. аёл. қуршовида.
чиққан..Она-бола.олдига.бегона.кишилар,.фарзандсиз.аёллар.қўйилмаган..Ёвуз.кучларни.
ва. ёмон. кўзларни. ҳайдаш. учун. кунига. уч. марта. исириқ. тутатилган.. Қўшниларга. овқат.
чиқариш.ва.улардан.олиб.туриш.ҳам.таъқиқланган..чунки.бу.пайтда.чақалоқ.бошига.чил
-
ла.яраси.чиқиши.ҳам.мумкин,.бўлган..чилла.яраси.чилла.суви.билан.ювилган.Туғруқдан.
уч.кун.ўтгач.доя.кампир.чақалоқни.тоғорадаги.иссиқ.сувга.енгилгина.ювган,.4-5.кун.ўтиб.
киндиги.тушгач.эса.иккинчи.марта.ювиб,.бешикка.белашга.ҳозирлик.кўришган..Ювиниш.
учун. махсус. “чилла. суви”. тайёрланган.. сувга. туз,. танга. (чақалоқ. ўғил. бўлса),. узук. (қиз.
бўлса),. қўйнинг. етти. ва. қирқ. майда. бўлак. хом. гўшти,. тухум. пўчоғи,. бир. чимдим. эски.
деворнинг.кесаг.туюлиб.докадан.ўтказилиб.тупроғи.солинган..
чақалоқ. тузли. ва. тупроқли. сувга. чўмилтирилган.. Халқ.табобати. нуқтаи. назаридан. ва.
кексалар. таъбирича. бола. чўмилтирилганда. бадани. тозаланади. ва. кайфияти. кўтарилада..
бунда. лойқа. сув. таркибига. ҳам. эътибор. берилади.. чўмилтиришга. мўлжалланган. сувга.
аралаштириш. учун. тоза. кесаклар. ишлатилган.. бу. кексалар. хонадонининг. тандирлари.
ёки.кўҳна.пахса.деворлари.кесакларидан.иборат.бўлиши.лозим.бўлган..Вақт-вақти.билан.
чақалоқ. танасида. иссиқлик. тошмаслиги. учун. кесак. майдалаб,. докадан. ўтказилиб. сепил
-
ган..Агар.оилада.бола.кўп.турмай.нобуд.бўлаверса,.то.қирқ.кунгача.чўмилтирилмаган..
чилла.даврида.кексалар,.асосан.аёл.ва.чақалоқ.учун.уч,.беш,.етти,.тўққиз.каби.тоқ.кун
-
ларни.хавфли,.деб.билишган..Қоида.бўйича.уч,.беш,.етти,.тўққиз.оқшомлари.нишонланиб.
бўғирсоқ.пиширилган,.гўдакнинг.оғзи,.лаби,.пешонаси,.кўкрагига.қуйруқ.ёғи.суртилган..
бу. оқшомларда. она-бола. ёнига. энг. яқин. қариндош. аёллар. ётишган.. чилла. пайтида. уйга.
гўшт. киритилса. гўдакка. чилла. яраси. чиқади,. дейилган.. Она. овқатланишига. уч. ой. даво
-
мида.катта.эътибор.қаратилган.бўлиб,.сут,.гуруч.оши,.гўшт.истеъмол.қилган..Агар.онага.
қовун,. тарвуз,. узум,. шафтоли. берилса. гўдак. касалланган.. чақалоққа. ети-тўққиз. кунлик.
бўлганида. юпқа. пиширилган.. бордию. қирқа. кунгача. чақалоққа. атаб. юпқа. пиширилмаса.
хулқида.бирон.асорат.бўлади,.дейилган..Гўдак.бир.ярим.ойга.етгунча.аёл.уй.ишларидан.
озод.этилган..
Агар. чақалоқ. тез. ўсмаса. ёки. кўп. касалланаверса. бўғирсоқ. пишириб. тарқатилган. ёки.
бир.ҳовуч.буғдойни.“Қушлар.есин.донини,.дуо.қилсин.жонини”.деб.сочишган..Яна.болани.
бошқа.бир.серфарзанд.киши.олиб.кетилиб,.уч.кунгача.уйида.сақлаган..
катта. чилла. –. 40. кун. ўтгач. бола. чўмилтирилиб,. шундан. сўнг. болани. кўтариб. ҳолига.
чиқаришлари,. қўни-қўшниларга. кўринишлари. мумкин. ҳисобланган.. чақалоқни. чилласи.
чиққандан. сўнг. яқин. қариндош-уруғларникига. меҳмонга. бориш. ва. шу. муносабат. билан.
ўтказилган.марозимни.“чиллагурезон”.дейилади..кексаларнинг.айтишича,.40.кунлик.чил
-
ладан. омон-эсон. чиққанлиги. ота-оналар. ва. хеш-ақрабалар. учун. қувончли. бўлгани. учун.
уни.тўй.сифатида.нишонлаганлар..
Асрлар.ўтган.сайин.чилла.даври.ва.у.билан.боғлиқ.расм-русумларнинг.аксарияти.уну
-
тилди,.баъзиларигина.республикамизнинг.қишлоқ.аҳолиси.ўртасида.сақланиб.қолди,.холос..
бу.расм-русумлардан.ягона.мақсад:.она.ва.гўдакни.барча.бегона.кўзлардан.сақлаш,.бола.
соғлом. ва. тўғри. фикрловчи. сифатларга. эга. бўлиб. ўсиши,. она. ҳам. янада. соғлом. бўлиб,.
кўплаб. фарзандларни. вояга. етказиши. ва. авлодлар. давомийлигини. сақлаш. ҳисобланган..
Ахир,.асраганни.худо.ҳам.асрайди,.дейдилар.
1
. саттор.М...Ўзбек.удумлари..Т.:1993..б-6
104
Do'stlaringiz bilan baham: |
