16-multidisciplinary online distance conference on "scientific and practical research in uzbekistan" part-14

Kalit so‘zlar: 
boshlang‘ich.sinf,.o‘qish.darsi,.badiiy.asar,.asar.muhokamasi.
Boshlang‘ich sinf o‘qish kitoblaridagi badiiy asarlar tarbiyaviy jihatdan o‘quvchilarning 
yoshiga. nisbatan. to‘g‘ri. tanladi.. undagi. badiiy. asarlar. o‘quvchining. idrok. etish. qobiliyatiga.
bog‘liq. holda. o‘qib. o‘rganiladi. va. tahlil. etiladi.. Bunda. o‘qituvchi. asarning. janr. xususiyatiga,.
viqea-.hodisa.va.obrazlar.xatti-.harakatiga.o‘quvchilarning.ruhan.tayyorligini.tekshirib.boradi..
O‘quvchilar.badiiy.asarni.o‘qish.jarayonida.ijodiy.firklarshga,.asarni.tahlil.etishga,.xar.bir.ishga.
ijodiy.yondashishga.sabab.bo‘ladi..Xususan,.kichik.maktab.yoshidagi.o‘quvchilar.asar.timsoliga.
xos.xususiyatni.tasvirga.muvofiq.holat.bilan.belgilaydi..shuning.uchun,.o‘qituvchi.asar.tahlilida.
badiiy komponentlarning o‘zaro bog‘liqligini soddalashtirib tushuntirishi, matnni bosqichma- 
bosqich.o‘zlashtirishiga.yordam.beradi.
.O‘qish.darslarida.o‘rganilayotgan.badiiy.asar.maqsadga.muvofiq.tahlil.etilsa.u.quyidagilarga.
sabab bo‘ladi:
Yozuvchining.hayoti.va.ijodiga.qiziqadi,.boshqa.asarlarini.topib.o‘qishga.intiladi;
Badiiy.asarda.tasvirlangan.faktlarni.hayotiy.kuzatishlari.bilan.bog‘lay.olishga.o‘rganadi;
asarning.emotsional.ta’sirini.ilg‘ab.oladigan.bo‘ladi;
Nutq odobi shakllanadi hamda so‘z qo‘llashda uning leksik ma’nosiga ahamiyat berish 
kuchayadi;
O‘quvchilarda.fanga.bo‘lgan.qiziqish,.hayotga.ijodiy.yondashish.yuzaga.keladi.
Dastlabli bosqicha matnni yaxlit idrok etish orqali asarninh umumiy mazmuni bilan tanishadi, 
muayyan. sujet. chizig‘i. o‘rganiladi,. asarning. emotsional. ta’siri. aniqlanadi.. Keyingi. bosqichda.
esa.tahlil.jarayonini.boshlab.beradi..uning.mazmunini.voqealar.rivojidagi.imkoniyat,.sabab.va.
natija.orasidagi.bog‘lanishni.belgilash;.asardagi.timsollarning.axloqiy.fazilatlari.va.nuqsonlarini.
aniqlash;. asar. kompozitsuyasini. ochish;. asarning. g‘oyaviy. mazmunini. tasviriy. vositalar.
ishtirokida. tahlil. qilish. va. obrazlar. xulq-. atvorini. baholashdan. iboratdir.. so‘nggi. bosqich.
o‘quvchilarda.erkin.fikrlash,.asardagi.shaxsllarning.muhim.xususiyatlarini.umumlashtirish,.ularni.
taqqoslash va baho berish, asarning g‘oyaviy yo‘nalishini aniqlash, badiiy bo‘yoqlarda hayotiy 
voqealarning suratlarini aniqlash, ma’lum muammolarni hal etish kabi tushunchalarni paydo 
qiladi.. O‘raganilayotgan. badiiy. asarni. idrok. etish. uchun. o‘qituvchi. matn. ustidagi. yakunlovchi.
ishlarni o‘quvchilarning hayotiy tajribasi bilan bog‘laydi, ularning atrof- muhit haqidagi bilimlarni 
aniqlaydi,.fikr-.mulohazalarini.teranlashtiradigan.usulga.murojaat.qiladi.
Xulosa. qilib. aytganimizda,. o‘quvchi. uchun. badiiy. asar. tahlili. ijodiy. jarayon. hisoblanadi..
Bu. jarayon. uning. axloqiy. sifatlarini. mukammallashtiradi.. Komil. tarbiyaga. erishishda. asosiy.
omillardan.biri.vazifasini.o‘taydi..O‘quvchilar.o‘rganyotgan.badiiy.asarlarning.aqliy.va.ma’naviy.
jihatlari.ularning,.yuksak.ma’naviyatli.farzand.bo‘lishga.undaydi.
Foydalanilgan adabiyotlar:
1..Qosimova.K..Boshlang‘ich.sinflarda.ona.tili.o‘qitish.metodikasi..T.,1985.

---

197