16-mаvzu. Mаssiv kоn bоsmining dinаmik ko’rinishi hаvfidаn оgоhlаntirish vа prоgnоzlаsh Mа’ruzа rеjаsi

Tog‘ jinslari va gazlarning otilib chiqishi va kon zarbalaridan ogohlantirish uslublari
Kon zarbalari va otilib chiqishdan ogohlantirishning hududiy tadbirlari qazib olish uchastkalari yoki qatlamlarning keng maydonni qamrab oladi, mahalliy tadbirlar esa alohida kon lahimlari bo‘yicha olib boriladi.
Hududiy tadbirlar quyidagicha olibboriladi:
- ximoya qatlamlari (yotqiziqlar, qavatlar)ni ilgarilanma o‘rganish;
- massivni skvajina bilan oldindan gazsizlantirish;
- gorizontlarni tayyorlash yoki qazish lahimlari o‘tishdan oldindan qatlamni profilaktik namlash yoki bo‘shatish.
Bundan tashqari xududiy masshtabda profilaktik tadbirlar kon ishlari olib borishda muvofiq usullar va texnologik sxemalar qo‘llashuchun olib borish mumkin.
Mahalliy tadbirlarda quyidagilar aniqlanadi:
- mavjud lahimlarda yuksizlantiruvchi-gazsizlantiruvchi ilgarilanma skvajinalar burg‘ilash;
- havfli massivni qazib olishda, qatlamlarga suvni bosim ostida qo‘llash asosida gidrobo‘shatish, gidrosiqish va gidrobuzish rejimlarini qo‘llash; kovaklar va yoriqlarni gidroyuvish;
- portlatib bo‘shatish;
- yuklash kovaklari va ilgarilanma mustaxkamlagichlar qo‘lash.


Nazorat savollari:


1. Kon zarbasi va otilib chiqish xodisalaridan ogohlantirish va prognozlash tadbirlarining asosiy maqsadlari.
2. Dinamik ko‘rinishlarni prognozlashda ko‘zda tutilgan maqsadlar.
3. Kon korxonalari yoki uning bir qismi kon zarbasi va otilishlar bo‘yicha qanday turlarga bo‘linadi?
4. Kon zarbasi bo‘yicha xavfsiz, dinamik xodisalarga moyil va xavfli bo‘lgan konlarga ta’rif bering.
5. Xududiy va mahalliy prognoz nima?
6. Konlarni o‘zlashtirishning turli bosqichlarida zarbaga havflilik va otilishga havflilikning prognozlash usulari qanday?
7. Zarbaga, otilishga xavflilikning ob’yektiv belgilari, kon zarbalari va otilishlarning darakchilari qanday aniqlanadi?
8. Tog‘ jinslari va gazlarning otilib chiqishi va kon zarbalaridan ogohlantirish uslublariga ta’rif bering.