16-мавзу: Ўқитишнинг метод ва воситалари (davomi) Режа

16-мавзу: Ўқитишнинг метод ва воситалари (davomi)

Режа:

“Педагогик адабиётларда, луғатларда ва таълим жараёнида “метод”, “ме- тодика”, “усул”, “услуб” атамалари тартибга келтирилмасдан баъзи ўринларда “Таълим методлари”, “ўқитиш методлари”, “ўқитиш усуллари”, “ўқитиш услублари” тарзида турлича талқин қилинмоқда. Шу боис таълим методлари мазмун-моҳиятини батафсилроқ таърифлашга ва изоҳлашга қарор қилдик.

“Педагогик адабиётларда, луғатларда ва таълим жараёнида “метод”, “ме- тодика”, “усул”, “услуб” атамалари тартибга келтирилмасдан баъзи ўринларда “Таълим методлари”, “ўқитиш методлари”, “ўқитиш усуллари”, “ўқитиш услублари” тарзида турлича талқин қилинмоқда. Шу боис таълим методлари мазмун-моҳиятини батафсилроқ таърифлашга ва изоҳлашга қарор қилдик.

“Метод” – юнонча сўз бўлиб, “айнан нимагадир йўл” деган маънони англатади, яъни “мақсадга эришиш усули ёки йўли” демакдир, муайян маънода эса “тартибга солинган фаолиятдир”.

“Метод” тушунчаси билан бир қаторда “методик усул” деган тушунча ҳам қўлланилади. “Метод” анча кенг тушунча, “Методик усул” методнинг бир қисми, унинг механизми сифатида тушунилади. Агар ўқитувчининг мавзуни тушунтиришдаги ҳикояси метод бўлса, ҳикоя қилиш вақтида ўқувчи-талабаларга қаратилган саволлар уларни фаоллаштиришга ёрдам берувчи методик усул бўлади. Шунингдек, мавзуни кўргазмали қуроллар ва ўқитиш техникаси воситалари ёрдамида кўрсатиш ҳам метод, мавзуга боғлиқ ўқув материалларининг бир қисмини секинлаштирилган ҳолда таъминловчи методик усулдир. Шунингдек, ўқув-билиш фаолиятининг мақсадга етишишда қўлланиладиган методик усуллар тизимини услуб (йўл) деса мантиқан тўғри бўлади.

Таълим (ўқитиш) методларини билиш манбалари бўйича таснифлаш анча оддий бўлиб, улар мактаб амалиётида кенг таркалган. Бу белги бўйича методлар қуйидаги уч гуруҳга бўлинади:

Ўқув материалини тушунтириш методи