16-amaliy mashg’ulot. Mikrokontrollerlar tarkibidagi taymerlar. Taymer – hisoblagichlar haqida umumiy tushuncha

mos tushish registriOCR
ishlatiladi. 
Agar MKda bir nechta taymerlar bo‘lsa ularning xammasi uchun alohida –alohida 
mos tushish registrlari mavjud. Agar taymer 8 razryadli bo‘lsa, u holda
OCR
xam 
bitta 8 razryadli bo‘ladi. Agar taymer 16 razryadli bo‘lsa, u holda
OCR
ikkita 8 
razryadli bo‘ladi.
ATmega8
da 
OCR
registri TS1 va TS2 larda mavjud. TS0da esa 
yo‘q. TS1da 2 ta moslik registri mavjud. Bular: 
OCR1H
va 
OCR1L. 
TS1 16 
razryadli bo‘lganligidan undagi moslik registrlari yana 2 ga bo‘linib 4ta 8 razryadli 
registrlar hosil qiladi. Bular 
OCR1AH, OCR1AL, OCR1BH
va 
OCR1VL.
 
Bu registrlar qanday ishlaydi? Bu registrlar faqat STS rejimi tanlanganda 
ishga tushadi. Taymer kirish impulslarini hisoblab turadi. SHu bilan birga uning 
qiymatlari doimo moslik registri qiymatlari bilan solishtirilib turadi. Agar taymerda 
ikkita registr bo‘lsa, u holda shu ikki registrning xar biri uchun aloxida –aloxida 
solishtirish amali bajariladi. Agar solishtirilayotgan qiymatlar o‘zaro mos tushsa, u 
holda uzilish ro‘y beradi. Uzilishdan tashqari yana 2ta xodisa ro‘y berishi mumkin: 
1.
Taymer bitlari “Tozalanishi” mumkin (bu xodisa faqat 
OCR1 
va 
OCR1A
lar 
uchun o‘rinli). 
2.
MK chiqishlaridan birining holati o‘zgaradi (bu xolat xamma registrlar uchun 
o‘rinli). 
Bu xodisalarning qaysi biri ro‘y berishi taymerni sozlashda aniqlanadi.
Tez harakatlanuvchi KIM (Fast PWM) 
KIM bu keng impulsli modulyator. KIM 
(Fast PWM)
yordamida 
elektrodvigatellarni boshqarish mumkin. Buning uchun dvigatelga doimiy 
kuchlanish berish o‘rniga to‘g‘ri burchakli impulslarini berib, uni boshqarish 
mumkin. Dvigatelda yuz beruvchi inersiya xodisasiga ko‘ra impulslar tekislanadi 
va dvigatel bir maromda ishlayveradi.
Impuls g‘ovagi o‘lchamini o‘zgartirib, dvigatelga berilayotgan kuchlanish 
miqdorlarini o‘zgartirib turish mumkin. Natijada dvigatel tezligini o‘zgartirish 
mumkin.
Xuddi shunday boshqa qo‘shimcha qurilmalarni xam boshqarish mumkin. 
Masalan: elektr isitkich elementini, lampochkalarni va h.o.
Impulsli boshqarishda, boshqarish KPDsi yuqori bo‘ladi.

---

KIM signalini shakllantirishda moslik registridan foydalaniladi. Signalni 
shakllantirish turli usullarda amalga oshirilishi mumkin.
KIM signali MKning maxsus oyoqchalarida shakllantiriladi. Takt generatoridan 
taymer kirish joyiga impulslar beriladi. Taymer bu impulslarni hisoblab boradi va u 
tulganda o‘z qiymatini 0ga aylantiradi va hisobni yangidan boshlaydi. KIM rejimida 
taymer uzilishlarni ishga tushirmaydi. Taymerning
TCNTn 
bu faoliyati yuqoridagi 
rasmda arra tishli egri chiziqlarda ko‘rsatilgan. Bu chiziqlardan ko‘rinib turibdiki 
taymerning ish faoliyati vaqtga bog‘liq ekan. Hisobchi registr