16 -mavZU. Atmosfera havosini ajratish qurilmalari 16 -temanı jaqtılandıriw jobası

16 -MAvZU. ATMOSFERA HAvOSINI AJRATISH QURILMALARI
16 -temanı jaqtılandıriw jobası.
1. Kriogen apparatlar ciklleri gruppaları.
2. Joqarı basımlı hawanı bir teksheli drosellash menen bolıw ciklı.
3. Bir bólim hawanı detanderda keńeytiw menen orta basım daǵı hawanı bolıw ciklı.
4. Trubadetander qollap tómen basımlı hawanı bolıw ciklleri.
5. Suyıq hawanı rektifikatsiyalash.
6. Atmosfera xavosini shańdan, suw bugidan, uglerod dioksididan hám atsetilendan tazalaw.
7. Xavoni bulish kurilmalarining xillari.
8. Xavoni ajıratıw agregatlari.

KRIOGEN KURILMALAR TsIKLLARI GURUXLARI.

Kriogen kurilmalar dep, sovuk xarorat payda kiluvchi kurilmialarga aytıladı. Olar tiykarınan úsh gruppaǵa bulinishi múmkin:
1. Refrijeratorli cikller, yaǵnıy suyıqlıqtı buglatib, tómen xarorat payda etetuǵın cikller. Buǵan mısal ilimiy tekseriw kriostatlarida tómen xarorat alıw hám saklash ( termos ) kurilmalari hám xokazolar.
2. Suyuklantiruvchi cikller - bular suyuk jaǵdaydaǵı azot, kislorod, vodorod, metan, geliy hám xokazolarni alıw ushın isletiledi.
3. Gazlardı ajıratıw kurilmalari ciklleri. Olarda gaz qospaların ajıratıw jaraenida olardı kuruk tuyingan xolatga keltirip hám keyinirek suyuklantirib, xamda bul alınǵan suyıqlıqtı rektifikatsiyalash kuzda tutıladı. Bulish ónimlerin ( kislorod, azot hám boshkalar ) gaz hám ayırım kurilmalarda bolsa, suyuk xolatlarda alıw múmkin. Gazlardı ajıratıw ciklleri sawıpıw usılına karab úsh tiykarǵı xilga bulinishi múmkin:
a) Drossellash tásirin kullash ciklleri. Buǵan bir pogonali drossellash ciklleri; xavoni eki qıylı basımlı ciklleri, xamda sol ciklleri aralıq ammiakli hám freonli ( metan hám etan ftorxloridlarining texnikalıq atı ; mısalı : «Freon - 12»- bul SF2 C12 bolıp tabıladı ; onıń kaynash xarorati minus 30 oS bolıp tabıladı ) sholanlı xillari.
b) Adiabat keńeyiwdi kullaydigan hám tashkariga jumıs beretuǵın cikller, yaǵnıy gazlardı detanderda keńeyiwi menen isleytuǵın cikller.
v) Drossellash hám gazdı detandarda keńeytiw kushma ciklleri. Gazlardı uzgarmas basımda sawıpıw hám suyuklantirish ushın málim bir minimam jumıs sarplamok kerek: 1 kg suyuk xavo alıw ushın 293 K hám R =O, 1 Mpada O, 68 Mjga teń minimal jumıs sarplanadı.

YuKORI BOSIMLI XAVONI BIR POGONALI DROSELLASh BILAN BULISh TsIKLI.

Bul cikl T - S diagrammasında kuyidagicha ańlatılıwı múmkin ( 22. 1.- súwret). Xavo yukori basımlı xavoni sikadigan mashina ( kompressor ) de R1 Mpa den R2 MPa ge shekem sikilib, kompressorning sholanı ( xolodilnik ) de sawıpılıp ( 1 - 2 chizigi ), sungra issiklik almasǵısh ( teploobmennik ) ga kiredi. Onda R2 basımǵa shekem sikilgan xavo, teris okimda kelautgan sovuk kislorod hám azot esabine sovub ( 2 - 3 chizigi ), drossellanadi ( 3 - 4 chizigi ) hám ekilemshi rektifikatsiyalash ústinsimon minarlı úskenege kiritiledi ( 3 - 4 chizigi ); onda xavo azot hám kislorodqa ajratıladı. Sungra ajralıp chikaetgan kislorod hám azot sol nomdagi issiklik almastırgichlarga jiberiledi; bul eki sovuk gaz okimi karshm yunalishida kelaetgan xavoni sawıpadı hám uzlari ısıp, chikib ketediler ( 4 - 1/ chizigi ). 1 den 4 ke shekem bulgan nuktalarda xavoni jáne onı ajıratıwda payda bulaetgan kislorod hám azotlardıń xar qıylı xolat jaraenlari suwretlengen bolıp tabıladı. Sonı aytmok kerek, olinaetgan kislorod hám azotning xaroratlari 1/ xolatdan 1 xolatga kutarilmay, xavoni ajıratıw apparatlarınan chikib ketedi; sebebi, sovuklikni bir kismini mudami yukotilib turıwda bolıp tabıladı.
Xavoni bulish apparatlarında islep chikarilgan sovuklik, tiykarınan kuyidagicha úsh tur buyicha sarplanadı :
1. Issiklik almasgichlarda isletiletuǵın metall yeki boshka materiallardıń xaroratga karshiligi (termosoprotivleniya) tiykarında ruy beraetgan xavoni ajıratıwshı úskenelerge kiraetgan xavo menen odan chikaetgan kislorod hám azotning xaroratlari xar xilligi nátiyjesinde yukolaetgan sovuklik ( nedorekuperatsiya ) ni koplashga ketedi.
2. Sovuklikni tashki ortalıqǵa yukolishini koplashga ketedi. Bunı kemeytiw ushın ásbaplardı tashkarisidan qandayda zat (teploizolyatsion material ) menen urash hám ásbaplardı ónimliligin asırıw kerek.
3. Cuyuk túrde chikib ketaetgan kislorod, azot yeki xavoning boshka komponentlaridagi sovuklikni koplashga ketedi.
Xar bir cikldıń puxtalıǵı (ekonomnost') sawıpıw koefficiyenti (Ye) menen belgilenip, ol xar bir sarplanǵan jumıs (ye) esabine olinaetgan sawıpıw puxtalıǵı bolıp tabıladı:

Е=q_о/е=(i₁-i₂)/е (16.1.)

Bul jerde : е=е_{компрессор} = е_куш..; ( bul jerde minus ye daslep sawıpıw - energiya sarpı ; plyus ye detanderda kaytarildadigan energiya ).
1 kg ideal gaz ushın kompressorda sikish ushın ketken jumıs kuyidagicha xisob
lanadi:
е_{компрессор} =(RТ_о1n(Р₂/Р₁))/_{изотерм} (16.2.)

Bul jerde: izoterm.-kompressorning izotermik F. I. K. (K. P. D.)

R-universal gaz turaqlısı ;
i1 hám i2 hawanıń sikilmasdan aldın hám sikilgandan keyingi entalpiyalari.
Baslanǵısh drossellash ciklı júdá ápiwayı bulib, biraq energiyanı jumsaw buyicha eń notejamlisi bolıp tabıladı. Puxtalıqtı kutarish ushın dáslepki ammiakli yeki freonli sawıpkichlarni igshlatish múmkin yeki eki qıylı basım hám aralıq ammiakli sawıpkichdan paydalanıw múmkin bolıp tabıladı.

BIR KISM XAVONI DETANDERDA KENGAYTIRISh BILAN URTA BOSIMDAGI XAVONI BULISh TsIKLI.

Bunday cikl buyicha isleytuǵın xavoni bulish kurilmasida bolatuǵın tiykarǵı jaraenlarni T-S diagrammasında kuyidagicha ańlatıw múmkin (22. 2.-su'wret). Xavo, gazlardı sikuvchi mashina (kompressor) de sikilib, bul mashinanıń sholanında sawıpılıp, (1-2 chizigi), sungra birinshi issiklik almasgichga kirip, onda karshi okimda kelaetgan kislorod hám azot esabine T3 dárejesineshe sawıpıladı (2-3 chizigi). 1/nuktasidan kislorod hám azot issiklik almasgichdan chikib, xavo bolsa eki okimga bulinadi (3-nukta). D kismdagi xavoning bir okimi porshenli detanderga yaǵnıy D ga barıp, onda O, 6 MPa basımǵa shekem keńeyiw esabine tashki jumıs atqaradı (3 q5/ chizigi). Ámelietda detandarning paydalı jumıs koefficiyentin itibarǵa alınǵanda jaraen (3-5 chizigi) menen ańlatpalanadı. Kolgan 1-D kism xavo bolsa ekinshi issiklik almasgichga barıp, onda karshi yunalishdagi kislorod hám azot okimi menen sawıpıladı (3-4 chizigi), sungra bolsa O, 6 MPa ge shekem drossellanib, detanderdan chikaetgan xavo menen birge tómengi ústinsimon minarǵa kiredi. Yukori ústinsimon minarda O, 13 MPa basımda olinaetgan kislorod hám azot issiklik almasgichga jiberiledi. Onda bolsa karshi okimdagi xavo sawıpıladı hám kurilmadan chikariladi (1/ nuktasi). 1 hám 1/ nuktalar arasındaǵı xarorat farki baslanǵısh xaroratga yetolmaslik (nedorekuperatsiya) dárejesin belgileydi.

4. TURBODETANDER KULLAB PAST BOSIMLI XAVONI BULISh TsIKLLARI.

Burınǵı sovet akademigi P. A. Kapitsa tárepinen joqarı nátiyjeli aktivli - reaktivli turbodetanderni jaratılıwı burınǵı SSSR de bir ǵana tómen basım ciklında isleytuǵın hawanı bóliwshi apparatlar qurıwǵa múmkinshilik berdi. Bul princip tiykarında xavoni buluvchi barlıq iri kurilmalar jaratılǵan bolıp tabıladı.
T-S diagrammasında bul cikller kuyidagicha ańlatılıwı múmkin bolıp tabıladı (22. 3.-su'wret). Xavo R1 bosim (Р₁босим (О,15 МПа)дан Р₂(О,6+О,7 МПа)ge shekem gazlardı sikish mashinasa (kompressor) de sikilib, regenerator tipidagi issiklikalmashgich (regeneratorda issiklik almasınıw fakat maydan orkali asadı, kalinligi orkali emes);Sol sebepli regeneratorda issiklikalmashish koefficiyenti
K ápiwayı issiklikalmashgichlarnikidan úlken boladı, sebebi regenerator kullanganda /-yaǵnıy issiklikka karshilik koefficiyenti bulmaydi;
bul jerde:-issiklik almasǵısh ishki diywali kalinligi, m.
-materialdıń issiklik utkazish koefficiyenti, kj/m.grad. saat.
Regeneratorda xavo ajıratılǵan azot hám kislorod esabine sawıpıladı (2-3 chizigi). Regeneratordan sung (3 nukta) xavo ekige bulinadi: altı protsentga yakin M kismi suyuklantirgichning (kondensator ) kuvirlar arasında fazasına kirip, sovuydi hám suyuklanadi. Payda bulgan suyuk xavo R2=O, 6 MPa den R1=O, 13 MPa ge shekem drosserlanib tuplangich (sbornik) ga túsedi.
Sawıpılǵan xavoning 94% ga yakin 1-M bólegi 3-nuktadan turbodetanderga barıp, onda O, 15 MPa ge shekem keńeyip, suyuklantirgich (kondensator ) dıń kuvirlariga beriledi; onda drosserlangan M kism xavo buglari menen, uz sovugini bir kismini kuvurlar arasında faza daǵı O, 6 MPa basımda sikilgan xavoga berip, sonday ekenki uzi azmaz ısıp, regeneratorga utadi; onda bul sovuk xavo derlik barlıq sovugini regeneratordagi issiklik almaslaw derekleri (xar qıylı kattik taslar, metall lentalar hám boshkalar) ga berip, 1/nuktasigacha ısıp, chikib ketedi.
Sonı aytmok kerek, suyuklantirgichlarda kuvurlar arasındaǵı xavo xarorati garchan, kuvur ishindegi xavodan 3-4 dáreje yukori bulsa xam, suyuklanadi; sebebi kuvurlar arasındaǵı xavoning basımı yukori (O, 6 MPa) bolıp tabıladı kuvur ishindegiga salıstırǵanda (O, 15-O, 3 MPa).
Bul cikllerde regenatorlar kullanish sebepli baslanǵısh xaroratga yetolmaslik (nydorekuperatsiya) dárejesi (1-1/ chizigi) júdá kam bolıp tabıladı jáne bul tsikillarda atmosfera xavosini suw buglardan arnawlı dáslepki kuritish hám uglerod di oksidi gazdan arnawlı tazalaw talap kilinmaydi. Xavoni sikishda turbokompressorlar kullanishi xavoni may buglaridan pataslanishni yukotadi.
5. SUYuK XAVONI REKTIFIKATsIYaLASh.

Suyuk xavoni bulish ushın sarplanatuǵın teoriyalıq eń kem (minimal ) jumıs xavoning komponetlarni úlesli (partsial) basımınan sol xavo qospasınıń ulıwma basımǵa shekem uzgarmas (izotermik) xaroratda sikishga sarplanatuǵın yigindisidan ibarat esaplanadi: (20, 9%02+79, 1% N2 den ibarat xavo 290 K dagi jumıs:

L _min =mRT P_n1n (1/P_n)=8,314  290 (0,2091n (1/0,209)+0,7911n
(1/0,791)=-1230 кж/ мол. (16.3.)
Biraq, xakikiy sarplanatuǵın (jumıs) energiya teoriyalıq energiyaǵa karaganda talay yukori bolıp tabıladı suyultirilgan xavoni kislorod hám azotga bulish ushın rektifikatsiyalash kerek bolıp tabıladı (22. 4.- súwret).
T-X koordinatiga kislorod dúzilisiniń teń salmaqlılıqı kurinib turıptı, olda, basım asıwı menen bug hám suyıqlıq quramın uzgarishlari yakinlashib baradı hám olardı kritik quram uzgarishi birdey uzgarib baradı. Odan tashkari, basım asıwı menen taza azot hám kisloroddıń suyuklanish xarorati bolsa yukoriga kutariladi, yaǵnıy tezrok suyuklanadi.
Suyuk jaǵdaydaǵı xavoni rektifikatsiya procesi házirgi zaman kurilmalarida eki retli ústinsimon rektifkatsiyalash úskenelerinde ámelge asıriladı. Xamda ol ostki hám ústki ústinsimon, xamda suyultirgich (kondensatordan ) ibarat esaplanadi. Bul úskene xar qıylı basımda isleydi.
Ostki úskenede yukori (0, 6 MPa), ústkisinde pastrok (0, 13-0, 15 MPa) isletiledi. Sebebi-tómen xarorati kaynaydigan azotning flegmasining yaǵnıy suyuk jaǵdaydaǵı yuvgichni alıw. Ostki úskenede kislorodqa boyrok hám suyultirilgan azot alınadı, ústkisinde bolsa taza azot hám texnologiyalıq kislorod alınadı. Rektifikatsiya procesi ulıwma ámelge asırıw ushın zárúr bulgan tómen xaroartda kaynaydigan komponet azotni yukori xaroratda kaynaydigan komponet kisloroddıń suyuk jaǵdaydaǵı xaroratdan 3 gradussha yukorirok xaroratda suyuk xolatda alıwdı támiyinlewden ibarat esaplanadi. R1=20 MPa ge shekem sikilgan xavo (22. 5-súwret ) ostki hám úskenediń tag kismiga sheńber issiklik almasǵısh orkali, utib, D1 drosseli orkali basımdı tusatdan R2=0, 6 MPa ge shekem túsirip, ostki ústinsimon rektifikatsiya úskenesiniń tómendegisin elaksimon tarelkasına beriledi. Ostki hám ústinsimon kurilmaning tarelkasınan buglar suyultirgich tárep yukoriga kutariladi hám barǵan sayın jeńil, tez kaynaydigan komponet azot menen baradı hám derlik batomom taza bug xolatidagi azot suyultirgichga salıstırǵanda úlkenrok R2 =0, 6 MPa basım menen kirip, suyultirgichning tashkarisidan pastrok R3=0, 15 MPa basımda kaynayotgan suyuk kisloroddıń sovugi esabine sovuk, puw xolatdagi azot suyuklanadi hám okib túsedi. Bul suyuk azotning bir bólegi suyultirgichning qaltalarında toplandı jáne onıń bir bólegi ostki úskenege (flegma) tamızıq jaǵdayında oqib túsedi, ekinshi bólegi bolsa D3 arqalı ótip, basımı kútpegende R2 = 0, 6 MPa den R3 = 0, 15 MPa ge shekem kemeytirilip, ústki úskenediń joqarı bólegine beriledi. Ostki úskenediń tómeninde suyultirilgan 40% O2 hám 60% N2 quramındaǵı xavo toplandı hám ol D2 drosseli arqalı ústki úskenediń ortalarına beriledi. R3 = 0, 15 MPa basım átirapında. Ústki úskenediń tómeninde suyıq kislorod payda bolıp, ol suyultirgichning sırtqı bólegine túsedi hám suyıq kislorod suyultirgichning ishki bóleginde suyıqlanıp atırǵan azotning ıssılıǵı esabına bug'lanib, suyultirgichning tepasidan ónim retinde alınadı.
Ústki úskene degi basım - ıssılıq almastırǵısh, trubalar regeneratorlarning ulıwma qarsılıgına baylanıslı bolıp, 0, 13-0, 15 MPa ga teń bolıp tabıladı jáne bul basım qansha kem bolıp 0, 1 MPa ga jaqın bolsa, xavoning bolıw procesi jaqsı ketedi, sarplanatuǵın energiya kem bolıp, olinayotgan kislorod hám azotning ózine túser bahası sonsha kem boladı. Sonı da aytıw kerek, 0, 13-0, 15 MPa de kisloroddıń qaynaw temperaturası 93-94 K (-180-179 0 S) ga teń bolıp, puw jaǵdayı daǵı azotning suyıqlanıw temperaturası 30 S cha joqarılaw, yaǵnıy 96 -97 K (-177 - 1760 S) bo'lmog'i kerek bolıp tabıladı.
Bunday temperaturada puw jaǵday daǵı azotning suyıqlanıwı ushın ostki úskene degi azot bug'ining basımı 0, 6 MPa ( 6 atm) ga teń bo'lmog'i kerek bolıp tabıladı. Sol sebepli de ekilemshi rektifikatsiya procesi eki qıylı basımda isleytuǵın ústinsimon úskenede ámelge asırilish shárt esaplanadı. Azot hám kisloroddıń taza jaǵdayda alıp turmoq alıw ushın, ústki úskeneden mudami argon qospasın chiqazib turıladı.

ATMOSFERA XAVOSINI ShANGDAN, SUV BUGIDAN, UGLEROD DIOKSIDIDAN VA ATsETILENDAN TOZALASh.

Bul process xavoni bolıw apparatlarınıń tiykarǵı talaplarınan biri bolıp tabıladı: Shang trubada hám úskenelerde jıynalıp, olardı toltırıp qoyıwı, nátiyjede olardı qarsılıgın asırıwǵa, ayırım jaǵdayda bolsa portlatib jiberiwine shekem alıp keliwi múmkin. Shangdan xavoni Vistin moyi filtrlerinde tazalanadı hám xavo tartıw trubaları úlken joldan shette, dárya hám terekler janından alınadı. Suw bug'i 00 S temperaturada muzlab, úskenelerde ásirese ıssılıq almasgichlarda, regeneratorlarda úlken qarsılıq keltiredi. Sol sebepli, silikagel' (SiO2* H2 O) de, aktivlengen glinozyom (quramında alyuminiy iksidi bolǵan topıraq - 92% Al2 O3+SiO2+ Na2 O + FeO) de adsorbtsiyalash, hám de ıssılıq almastırǵısh hám regeneratorlarda muzlatib, tazalanadı.
Uglerod dioksididan atmosfera xavosi muzlatıw jolı hám o'yuvchi natriy eritpesinen yuttirib, tazalanadı :
2NaOH + CO₂= Na₂CO₃ + H₂O (16.4.)
Na₂CO₃ + Ca (OH)₂ = Ca CO₃ + 2 NaOH ( 16.5.)
Atsetilen - oǵırı qáwipli bolıp tabıladı: ol kislorod menen birge jarılıwǵa alıp keledi.

XAVO BULISh KURILMALARINING XILLARI.

Olar tiykarınan ammiak islep shıǵarıw kárxanalarında, vodorodtı koks gazınan alatuǵın hám elektroliz usılı menen alatuǵın zavodlarda ; hám de taza azot yamasa kislorod kerek bolǵan zavodlarda qurıladı. Bul apparatlar tiykarınan : 1. Isletilineip atırǵan xavoning kólemine qaray (6800 m3 g'soatdan 180000 m3 g'soatgacha);
Qollanılap atırǵan basımǵa ;
1. Olinayotgan kislorod hám azotning tazalıǵina ;
2. Qanday inert gaz qospalarınıń olinayotganligiga;
3. Sarplanıp atırǵan elektr energiyasına karab hám taǵı basqalarǵa belgilenedi.
Házir shıǵarılıp atırǵan apparatlardı túrlerindegi shártli belgiler:
A. Puw haldaǵı azot, K- 99, 2-99, 5% li texnikalıq kislorod ; Kt - texnologiyalıq kislorod ( 95% O2); Aj hám Nj - suyıq azot hám kislorod. Shártli energiya sarpı : Kt 3600 apparatında 2 Mj/m3 O2, Kt= - 35 - 3 te bolsa 0, 4 Mj/kg O2.

XAVONI AJRATISh AGREGATLARI.

G- 6800 agregati 99, 5 - 99, 99% taza azotni alıwǵa mólsherlengen, saatına 6800 m3 xavo beriledi. Eki qıylı basım (20 hám 0, 6 MPa), hám de tómen ( 0, 6 MPa) hám joqarı (20 MPa) basımlı xavoni aralıq ammiakli sawıpıw menen isleydi. Bul jerde trubalı ıssılıq almasgichlar hám drossellar isletiledi. AKt - 16 - 2 de 99, 998% azot, texnikalıq kislorod - 95% li, texnikalıq kislorod (99, 2% O2) hám neon + geliy qospası alınadı AKt - 16 - 1; BR - 6 ; BR - 6 M apparatlardı almastırdı. Bularda tiykarınan regeneratorlar, bólekan ıssılıq almasgichlar, hám de turbodetanderlar isletiledi. Olar aktiv (egerde qısılǵan xavo jóneltiriwshi apparatda kengaysa hám reaktiv (bólekan jóneltiriwshi apparatda, bólekan jumısshı dóngelektiń gúrekshelerinde kengaysa) boladılar. Bolıw nátiyjesinde olinayotgan kislorod hám azotning ózine túser bahasın tiykarǵı bólegin ( 60 -70% ni) elektr energiyasın 12-18% ini úskeneni eskirib qalǵan bólegin oraw ushın ajıratılǵan aqsha quraydı.

Tayansh sózleri.

1. Kriogen keptirgishler ciklleri gruppaları.
2. Gazlardı ajıratıw ciklleri xillari.
3. Bir teksheli drossellash ciklı T-S diagramması.
4. Kompressor. 5. Freon - 12. 6. Detander.
7. Íssılıqqa qarsılıq. 8. Íssılıq almasǵısh.
9. Regenerator. 10. Turbodetander.
11. T-X diagramması.
12. Ústinsimon eki retli rektifikatsiyalash minarı.
13. Kondensator..Suw bugi. Shanglar.
14. Uglerod dioksidi..Atsetilen. Vistsin moyi. Silikagel..Mıs atsetilenidi.
15. G-6800. BR-6. Texnologiyalıq kislorod.

Qadaǵalaw sorawları.

1. Suwıqlıq tiykarınan neshe xilga bólinedi?
2. Qanday temperaturadan tómen temperatura alıw texnikasın kriogen texnikası dep ataladı?
3. Tómen temperatura alıwdıń qanday usılların bilesiz?
4. Fizikalıq usıl menen tómen temperatura alıwdıń neshe túrin bilesiz jáne onı T-S diagrammasında ańlatpa beriń.
5. Drossellash dep nege aytıladı?
6. Drossellash effekti ne jáne onı qanday túrleri bar.
7. Real gazlar jaǵdayı qanday teńleme menen belgilenedi?
8. Joqarı basımlı hawanı bir teksheli drossellash menen bolıw ciklın
T-S diagrammasında ańlatpa beriń.
9. Hawanı bolıw apparatlarında suwıqlıq neshe tur boyınsha sarplanadı.
10. Hawanı rektifikatsiyalash dep nege aytıladı?
11. Hawanı bolıw minarlarında suyultirgich (kondensator ) ne ushın kerek?
12. Atmosfera xavosi shań hám boshka mexanik qospalardan kanday
tazalanadı?
2. Uglerod dioksidi hám suw bugidan atmosfera xavosi ne ushın
tazalanadı?
3. Atmosfera xavosi atsetilendan kanday tazalanadı?
4. Xavoni ajıratıw kurilmalari tiykarınan kanday túrlerge bulinadi?
5. Xavoni bulish apparatları kanday materiallardan yasaladi?
6. Turbodetander ne ushın xızmet etedi?
7. Regeneratorni rekuperatordan tiykarǵı farki nede?
8. Ne ushın xavoni bulish kurilmalari eki qıylı basımda islewleri shárt?