15-mavzu. Blokcheyn texnologiyasi va undan foydalanish yo’llari

Blokcheynning xususiyatlari 
1. Ishonchli - Blockchain ishonchli, chunki u peer-to-peer tarmog'idan foydalanadi, chunki har 
bir kishi tranzaktsiyalar tarixiga kirishi va bitim tafsilotlari bilan va bitim kim bilan amalga 
oshirilayotganligi bilan tanishishi mumkin. Bundan tashqari, u juda xavfsiz bo'lgan xash funktsiyasini 
o'z ichiga oladi va hech kim uni biron bir algoritm yordamida o'zgartira olmaydi. 
2. Distributed - Blockchain - bu tarqatilgan tizim, har bir tugun ishlov berilayotgan tranzaksiya 
to'g'risida ma'lumot olishlari mumkin bo'lgan nazorat qiluvchi organ yo'q. Faqatgina markazlashgan 
tizimdagi markazlar tranzaktsiyaga kirish huquqiga ega bo'ladi, agar tarqatilgan tizimda biron bir tugun 
ishlamay qolsa, u boshqa tugunlarga ta'sir qilmaydi va boshqa tugunlar ulanadi. 
3. Hash texnologiyasi - Hash xususiyati - bu blokcheynning eng muhim texnologiyasi, bu 
xususiyat blokcheyn texnologiyasini juda xavfsiz holga keltirdi, chunki har bir blokda avvalgi blokning 
xeshi bo'lsa, blokda biror narsa o'zgarsa, u keyingi blokning xashiga to'g'ri kelmaydi. . Shunday qilib, 
bu erda buzish xavfini kamaytirish mumkin. 
4.Secure- Blockchain juda xavfsiz va uni osonlikcha buzib bo'lmaydi. Changa bloklar qo'shilishi 
sababli, kimdir biron bir blokni buzishga harakat qilsa, u blokning yonidagi har bir blokni blokirovka 
qilishi kerak va qo'shilgan bloklar tezligiga bardosh bera olmaydi. 
5. Tranzaksiya to'lovi - markazlashtirilgan tizimda ushbu operatsiyani amalga oshirishda banklar 
tomonidan ma'lum miqdordagi tranzaksiya to'lovi olinadi, ammo blokirovka texnologiyasida bu bekor 
qilinadi. 
Iqtisodiy tranzaksiyalar yangi raqamli registrini insoniyat uchun muhim va qimmatli 
bo‘lan istalgan axborotnisaqlash uchun ishlatish mumkin, shu jumladan, tug‘ilganlik haqida, 
nikoh haqida va o‘lim haqidagi guvohnomalar, oliy ma’lumot haqidagi diplomlar, moliyaviy 
hisobotlar, tibbiyot kartalari, sug‘urta to‘lovlari uchun murojaatlar, saylovlardagi ovozlar soni, 
mahsulotlarning kelib chiqishi - kod ko‘rinishida taqdim etilishi mumkin bo‘lgan istalgan 
ma’lumotni saqlashga dasturlab qo‘yish mumkin. Yangi platforma dunyodagi hamma narsa 
haqida raqamli ma’lumotlarni onlayn rejimida birlashtirishga imkon beradi. Bundan tashqari, 

---

yaqin kelajakda moddiy dunyodagi milliardlab aqlli qurilmalar o‘zgarishlar qabul qilishi va 
uzatishi, ularga javob qaytarishi, o‘z ehtiyojlarini ta’minlash uchun elektrenergiyasi xarid 
qilishivamuhim axborotlarni tarqatishi, atrof-muhitni muhofaza qilishdan tortib, bizning 
sog‘lig‘imiz haqida qayg‘urishgacha bo‘lgan xilma-xil vazifalarni o‘z zimmasiga olishi mumkin. 
Hulosa qilib aytganda, «hamma narsa interneti»ga «hamma narsa registri» kerak boladi. Biznes, 
savdo va iqtisodiyotga ham raqamli hisoblashlar talab etiladi. 
Barchaga ma’lumki, tadbirkorlik iqtisodiyotning rivojlanishi va jamiyatning gullab-
yashnashi uchun juda muhimdir.Internet tadbirkorlarga yirik kompaniyalarning meros bo‘lib 
qolgan madaniyatini, rivojlanishdan to‘xtagan ish jarayonlarini va o‘tmishning og‘ir ballasti kabi 
muammolarini emas, balki imkoniyatlar va vositalar taqdim etgan holda tadbirkorlikni tom 
ma’noda ozod qilishi lozim. Biroq o‘z egalarini milliarderga aylantirgan dotkomlarning ovoza 
bo‘lgan muvaffaqiyatlari yoqimsiz bir haqiqatni niqoblab turadi: ko‘plab rivojlangan 
iqtisodiyotlardatadbirkorlik va yangi kompaniyalar paydo bo‘lishi oxirgi o‘ttiz yilda kuchli 
pasayishni his qilmoqda. Rivojlanayotgan mamlakatlarda Internet davlatning haloqatga eltadigan 
byurokratiyasiga qarshi kurashishga majbur bo‘layotgan potensial tadbirkorlar uchun to‘siqlarni 
deyarli pasaytirmadi. Internet milliardlab odamlarga o‘z ishini boshlash uchun zarur bo‘lgan 
moliyaviy vositalarga ulanish imkonini bermadi. Albatta, tadbirkor bo‘lish hammaning ham 
taqdiriga bitilgan emas, lekin munosib pul ishlab topishga harakat qilayotgan hatto o‘rtacha 
statistik insonga ham moliyaviy operatsiyalarn amalga oshirish imkoniyti yo‘qligi va davlat 
cheklovlarining kuchayib ketganligi ancha xalal beradi. Bu albatta, murakkab muammo, lekin 
blokcheyn ko‘p jihatdan tadbirkorlikka va mos ravishda, biznesni gullab-yashnashga kuch-quvvat 
baxsh etishga qodir. Endi, muhim ahamiyatga ega bo‘lish hamda o‘z jamiyatidan tashqarida 
ishbilarmonlik faoliyati yuritish imkoniyatiga ega bo‘lish uchun rivojlanayotgan mamlakatlardagi 
o‘rtacha statistik fuqaro internetga ulangan qurilmaga ham ega bo‘lishi zarur. Global iqtisodiyotga 
Internetga ulanishni kreditlash va moliyalashtirish manbalari, ta’minotchilar, hamkorlar va 
investitsiyalash uchun imkoniyatlarning keng miqyosdagi ochiqligini anglatadi. Har qanday 
iqtidor, har qanday resurs, hatto eng kichik bo‘lsada, blokcheynda monetizatsiya qilinishi mumkin. 
Yangi platforma biz nimani va qanday qilib onlayn amalga oshirishimiz mumkinligini, bunda kim 
ishtirok etishini, shu tariqa eng dolzarb ijtimoiy va iqtisodiy muammolarni hal qilish uchun 
texnologik sharoitlar yaratishga imkon beradi.Agar bu vazifani uddalashning imkoni bo‘lmasa, 
ko‘p narsa va’da qiladigan blokcheyn texnologiyasi cheklanadi yoki umuman yo‘q qilinadi. 
Bundan ham yomoni, u kuchli institutlar qo‘lidagi qurolga aylanishi mumkin bo‘lib, uning 
yordamida ular o‘z holatini saqlab qoladi, yoki, agar unga hukumat ulanish imkoniga ega bo‘lsa, 
blokcheyn yangi total kuzatuv jamiyati uchun bir vositaga aylanadi. Taqsimlangan dasturiy 
ta’minot, shifrlash, mustaqil agentlar va hatto sun’iy intellekt chambarchas bog‘langan 
texnologiyalarinazorat ostidan chiqishi va o‘z yaratuvchilariga qarshi ishlashi ham mumkin.