15-bob. Yaim. Makroiqtisodiy ko‘rsatkichlarni hisoblash uslubiyoti va ularning o‘zaro bog‘liqligi


Tovar va xizmatlarni xarid qilish uchun davlat xarajatlari



Download 181,5 Kb.
bet4/9
Sana13.06.2022
Hajmi181,5 Kb.
#661176
1   2   3   4   5   6   7   8   9
Bog'liq
15-mavzu lotin

Tovar va xizmatlarni xarid qilish uchun davlat xarajatlari. Tovar va xizmatlarni davlat xaridi asosan soliq tushumlari va boshqa davlat daromadlari hisobiga moliyalashtiriladi. Ko‘pchilik xarajatlar shartli tarzda hisoblangan o‘z iste’moli uchun nobozor ishlab chiqarish xarajatlaridan iborat bo‘ladi. Ularning ayrimlari bozor ishlab chiqaruvchilarining tovar va xizmatlari ham bo‘lishi mumkin.
Tovar va xizmatlarnining davlat xaridiga markaziy hokimiyatdan tortib to mahalliy hokimiyat idoralarigacha, barcha davlat hokimiyati shahobchalari tomonidan barcha bevosita korxona va tashkilotlardan ishlab chiqarilgan resurslarni, ishchi kuchini ham hisobga olganda, sotib olishga sarflangan xarajatlar kiradi.
Davlat tomonidan amalga oshiriladigan tarnsfertlar (pensiya, nafaqa va boshqalar) davlat xaridlariga kiritilmaydi, chunki ular joriy ishlab chiqarish hajmining o‘sishini ifodalamaydilar va birlamchi daromadlarni qayta taqsimlash bo‘lib hisoblanadilar.
Davlat boshqaruv idoralarining haqiqatdagi pirovard iste’moli ularning kollektiv xizmatlargan sarflangan xarajatlar qiymatiga tenglashtiriladi. Kollektiv xizmatlar umuman jamiyatga, yoki ma’lum ijtimoiy guruhlarga foyda keltirsada, ularning haqiqatdagi pirovard iste’molini individual uy xo‘jaliklariga tegishli deb hisoblab bo‘lmaydi. Ular ushbu xarajatlarni amalga oshiruvchi davlat boshqaruv idoralarining xarajatlari bo‘lib hisoblanadi.


Sof eksport. YAIM o‘ziga ma’lum davlat bozoridagi tovar va xizmatlar ishlab chiqarish bilan bog‘liq bo‘lgan barcha xarajatlari qamrab oladi. Demak, xorijiy rezidentlarning tovar va xizmatlarga ushbu mamlakat doirasidagi barcha xarajatlari ushbu mamlakat aholisining xarajatlari singari bog‘liqlikdadir. SHu sababli, xorijliklarning ushbu mamlakat doirasida ishlab chiqarilgan tovar va xizmatlarni xarid qilishga sarflagan xarajatlarini, ya’ni eksportni, YAIM hajmini xarajatlar usuli bo‘yicha hisoblashda inobatga olish zarur. Boshqa tomondan, mamlakatda uy xo‘jaliklari yoki davlat tomonidan iste’mol qilingan iste’mol va investitsion tovarlarning bir qismi xorijdan import qilingan bo‘lishi mumkin. SHu sababli ular mamlakat YAIM tarkibiga kiritilmasligi kerak, chunki ular xorij mamlakatlari ishlab chiqarish faoliyatining natijasi bo‘lib hisoblanadi va ularni YAIM tarkibidan chiqarish kerak.
SHunday qilib, birinchi holatda eksportni YAIM tarkibiga qo‘shdik, ikkinchisida esa – ayirdik. Ushbu farq sof eksport deb nomlanadi. Qayd qilish lozimki, sof eksportning miqdori ham musbat, ham manfiy bo‘lishi mumkin.
Import hajmini hisoblashda, tovarlarning nafaqat xorijdan olib kelinganligi, balki xorijdan olib kelinish tranzit yoki uchinchi mamlakat bilan xorijiy operatsiyalar sharoitida ham sodir bo‘lishi mumkinligi sababli, mamlakat ichida foydalanganligi ham hisobga olininshi talab qilinadi. Xuddi shu sababli, har qanday mamlakat hududidan tovarlarni olib chiqishlar ham, eksport bo‘lib hisoblanmasligi mumkin.
Import va eksportning quyidagi turlari mavjud:
– bevosita (to‘g‘ridan-to‘g‘ri) import va eksport. Bunda tovarlar bevosita chet eldan ushbu mamlakat iqtisodiy hududiga olib kelinadi va chet elga olib chiqiladi;
– tovarlarni omborxonalarda saqlash operatsiyalari.



Download 181,5 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish