147. Analitik modellarning kamchiliklarini keltiring.
Analitik model – ob’ekt xossa va xususiyatlarini matematik apparatlar yordamida ifodalanishi.
Kamchiligi: Matematik model qurishda qator faraz va gipotezalardan foydalanganligi, ayrim hollarda yechimni analitik ko’rinishda ifodalash imkoniyatining yo’qligi
148. Imitatsion model tushunchasi
Imitatsion model nima? Imitatsion model – bu biror bir jismoniy ob’ektni
tajriba jarayonida almashtirishi mumkin bo‘lgan modeldir. Imitatsion modellarning
yuzaga kelishiga sabab shuki, odatda, jismoniy ob’ekt bilan tajriba o‘tkazishning
iloji bo‘lmaydi yoki bunday tajribalar juda ham qimmat turishi yoki odamlarning
hayotlari uchun katta xavf-xatar bilan bog‘liq bo‘lishi mumkin.
Imitatsion model analitik modeldan farqli o‘laroq, o‘rganilayotgan ob‘ektning hatti-harakati va ichki strukturasigacha ko‘rsatuvchi yoyilgan sxemani bildiradi. Modelda ifodalanuvchi hodisalarni, ularning mantiqiy strukturasini saqlagan holda, vaqt bo‘yicha ketma-ketligini, o‘rganilayotgan tizimning o‘zgaruvchilari va parametrlari o‘rtasidagi aloqalarni saqlagan holda qayta ishlash imitatsion model uchun xarakterlidir. Imitatsion modellar modellashtirilayotgan tizim haqida axborot olish va keyin, qarorlarni shakllantirish uchun yaroqli bahoni ishlab chiqish uchun mo‘ljallangan.
149. Imitatsion modellashtirish usulining bosqichlari va umumiy sxemasi
Imitatsion modellashtirish real sistemalar vaoliyatlini ilmiy asosda tekshirish
uchun foydalanishini hisobga olib, ularni qurish jarayonini quyidagi bosqichlarga
bo‘lish mumkin:
1 Sistemani aniqlash – o‘rganilayotgan sistema samaradorligining chegarasi,
cheklanishlari va o‘lchamlarini aniqlash;
2 Model formulirovkasi – real sistemadan biror mantiqiy sxemaga o‘tish
(absrtakt)lash;
3 Ma’lumotlarni tayyorlash –model qurish uchun zarur bo‘lgan ma’lumotlarni tanlash va ularni maxsus ko‘rinishlarda ifodalash;
4 Modelning translyasiya qilish - modelni EHM "tushunadigan" biror tilda
ifodalash;
5 Adekvatligini baholash – ishonchlilik darajasini "ishonish mumkin
bo‘lgan" darajagacha ko‘tarib, real tizim haqida olingan hulosalarning korrektligi
haqida mulohaza qilish;
6 Strategik rejalashtirish – talab qilingan ma’lumotlarni olish uchun
tajribalarni rejalashtirish;
7 Taktik rejalashtirish - tajribalar rejasiga muvofiq ravishda tajribalar
seriyasini o‘tkazish ketma-ketligini aniqlash;
8 Tajribalar o‘tkazish – kutilgan ma’lumotlarni olish va sistema sezgirligini
tahlil
qilish
9 Interpretatsiya – imitatsiya natijasida olingan natijalar bo‘yicha hulosalar
chiqarish;
10. Xujjatlashtirish - loyixani amalga oshirishning borishi va u bergan
natijalarni qayd qilib borish, shuningdek modelni yaratish va foydalanish
jarayonini xujjatlashtirib borish.
Do'stlaringiz bilan baham: |