14-súwret. Sımtorlar tesikleriniń kvadrat forması Torlar tesikleri maydanı (maydanı ) dıń to'rning ulıwma maydanına qatnası janlı kesim

Járdemshi eleklew usaqlaw hám jenshiw sxemalarında isletilip, dáslepki ónim quramındaǵı tayın (maydalanıwı kerek bolmaǵan ) ónimdi ajıratıw yamasa maydanlanǵan ónim iriligin baqlaw ushın isletiledi. Bunday eleklewdiń birinshi túri - dáslepki, ekinshisi bolsa qadaǵalaw eleklew dep ataladı.

Tayarlawshı eleklew dáslepki ónimdi bólek-bólek bayıtıw maqsetinde klasslarǵa ajıratıw ushın isletiledi.

Ózbetinshe eleklew - eleklew ónimleri qarıydarǵa jiberiletuǵın tayın ónim esaplansa, ózbetinshe eleklew dep ataladı, eleklewdiń bul túri kóbinese kómirdi eleklashda isletiledi.

Suwsızlantırıw maqsetinde isletiletuǵın eleklew bayıtıw ónimlerinen suwdı baslanǵısh ajıratıwda keń isletiledi.

Dáslepki ónimdiń iriligi hám elek kóziniń ólshemine qaray eleklewdiń tómendegi túrleri bar..

Dáslepki ónim		Elek kóziniń iriligi, mm
Iri	-1200+0		300-100
Orta	-360+0		60-25
Mayda	-75+0		25-6
Mayin	-10+0		5-0,5
Juda mayin	-1+0		0,05 ge shekem

Eleklashda klasslarǵa ajıratıw

Eleklewdiń irinenmaydaǵa, maydadanirika, aralashhámjıynasqanusılları bar.

Irinen maydaǵa eleklashda torlar ústpe-úst ornatıladı.Joqarıdaǵı elek eń úlken kózge, tómengisi bolsa - eń mayda kózge iye. Bunday sxemanıń abzallıqları : eleklerdiń ıqsham jaylasıwı, bunıń nátiyjesinde iri ónim izbe-iz ajıratıp alınıp, sımlardıń edirilishining aldı alınadı. Mayda klasslardı eleklew natiyjeliligi artadı, iri klasslardıń oǵada maydalanıp ketiwiniń aldı alınadı. Kemshiligi: ostki eleklerdiń jaǵdayın ońlaw, olardı remontlaw hám almastırıw hám de eleklengen klasslardı ajıratıp (túsirip) alıwdıń qıyınlıǵı [2, 3].
Eleklewdiń maydadan irika usılı hámme elekler jaǵdayın jaqsı baqlawǵa, olardı qolay almastırıwǵa, eleklengen ónimdi qolay sharayatta bosatishga múmkinshilik beredi.

Kemshiligi: mayda klasslardı eleklanishda nátiyjelililiktiń tómenligi, sebebi iri ónim elektiń mayda kózini jasırıp qóyadı ; mayda kózli eleklerdiń tez isten shıǵıwı, sebebi sol mayda elekler eleklewdiń basında jaylasqan bolıp, ónimdiń hámmesi sol elekke túsedi hám t.b.

Eleklewdiń jıynasqan sxeması óziniń ábzallıq hám kemshilikleri boyınsha aralıq orındı iyeleydi.