14-мавзу: менежментда бошқарув усуллари ва услублари режа

Кластер тизимининг яна бир афзаллиги шундаки, улар ўзлари ишлаб чиқарган маҳсулотлардан эркин фойдаланади, маҳсулоти нархини, уларни сотиш ҳажмини ҳам мустақил белгилайди. Шунингдек, барча меҳнаткашларнинг манфаатлари уй ғунлашади. Яъни хом ашё етиштирувчидан бошлаб, уни қайта ишловчигача маҳсулот сифатига бирдек жавобгар бўлади. Чунки якуний жараён натижасига кўра, товарни сотишдан тушган қўшимча қийматнинг бир қисми шу ишга ҳисса қўшган меҳнаткашларга тақсимланади. Қолаверса, ишлаб чиқариш жараёнида янги иш ўринлари пайдо бўлади.
Президентимиз жорий йилнинг 1 март куни Наманган вилояти фаоллари билан ўтказган учрашувида қишлоқ хўжалиги йўналишидаги кластер корхоналари фаолиятини ташкил этиш, уларнинг вазифалари, мажбуриятлари, ер ва сув ресурсларидан фойдаланишнинг ҳуқуқий асосларини ўз ичига олган тегишли норматив-ҳуқуқий ҳужжат лойиҳасини ишлаб чиқиш бўйича топшириқ берган эди. Ҳозир Адлия вазирлиги бошқа манфаатдор вазирлик ва идоралар билан биргаликда норматив-ҳуқуқий ҳужжат лойиҳасини тайёрлаш бўйича тегишли ишларни бошлаб йўборган. Унда депутатлар, хусусан, бизнинг қўмита аъзолари ҳам фаол иштирок этмоқда.
Масалага фермерликдан кластерга ўтиш деб эмас, балки қишлоқ хўжалигида, пахтачиликда бўлаётган ислоҳотларнинг намунаси деб қаралишини хоҳлардим.
Яхши эслайман, 2017 йил феврал ойларида президент Шавкат Мирзиёйев Бухоро вилоятига борди. Шу ташрифда президент биринчи бор кластер ислоҳотини илгари сурган эди. Президент айтдики, тўқимачилик корхоналаримиз оёққа туриб олди, бу корхоналар энди пахтачиликда мустаҳкам манба сифатида ишлаб кета олади, деб.
Тў ғрисини айтаман, бу ташаббус мени дастлаб бироз қўрқитди. Чунки энди-энди оёққа туриб келаётган ва ўзини дунёга кўрсата бошлаган саноатимиз катта сармоялар ва қишлоқ хўжалигига таклиф қилинди.
Қуйидагилар агрокластернинг асосий вазифалари ҳисобланади:

• 
  пахта хом ашёси ва бошқа турдаги қишлоқ хўжалиги экинлари етиштиришнинг ил ғор илмий йўтуқлари, замонавий ва самарали усулларини жорий қилиш;
  
• 
  пахта хом ашёсига бирламчи ишлов беришнинг самарали ва йўқори рентабелли усулларини, шунингдек, чуқур қайта ишлаш технологияларини жорий қилиш;
  
• 
  пахта чигити ҳамда бошқа қишлоқ хўжалиги экинларининг уру ғларини давлат ва халқаро стандартлар талабларига мувофиқ ишлаб чиқариш, тайёрлаш ва сотиш;
  
• 
  пахта хом ашёси ва бошқа қишлоқ хўжалиги экинларини етиштириш жараёнига ил ғор агротехник ҳамда сув тежайдиган технологияларни жорий қилиш;
  
• 
  тў ғридан-тў ғри, шу жумладан хорижий инвестисияларни, шунингдек, халқаро молия институтларининг кредитларини жалб қилиш ҳисобига қишлоқ хўжалиги хом ашёсини чуқур қайта ишлаш ва рақобатбардош, экспортбоп маҳсулот ишлаб чиқаришни ташкил этиш;
  
• 
  етиштириладиган пахта ва бошқа қишлоқ хўжалиги маҳсулотининг сифати ҳамда миқдорини ҳисобга олиш ва назорат қилиш жараёнларига замонавий АКТни кенг жорий этиш;
  
• 
  илмий ва таълим муассасалари билан биргаликда селекция ҳамда уру ғчилик соҳасида тадқиқотлар ўтказиш, қишлоқ хўжалиги экинларининг янги навлари ва дурагайларини, шунингдек, пахта хом ашёсини бирламчи қайта ишлаш технологияларини яратиш.
  

Бухоро вилоятида пахта ва бошқа турдаги қишлоқ хўжалиги маҳсулотларини етиштириш ва қайта ишлаш бўйича замонавий агрокластер қурилади. Бу Вазирлар Маҳкамасининг 14.06.2019 йилдаги 500-сон қарорида белгиланган.
Кластер "Бухоропахтасаноат" ҳудудий бирлашмаси” АЖ негизида тў ғридан-тў ғри инвестисияларни жалб қилиш, пахта хом ашёси етиштиришнинг самарали усулларини жорий қилиш, уру ғлик материалини етиштириш, қайта ишлаш ва тайёрлаш, чуқур қайта ишлаш асосида бошқа турдаги қишлоқ хўжалиги маҳсулотларини етиштиришни ташкил қилиш учун барпо этилади.
Қишлоқ хўжалигида кооперасия тў ғрисидаги қонун қабул қилинди,унинг
5-моддасида: Қишлоқ хўжалиги ишлаб чиқариши кооперативи ҳақида қуйидагилар киритилган:
Қишлоқ хўжалиги ишлаб чиқариши кооперативи сифатида кооператив аъзоларининг шахсий меҳнати билан иштирокига асосланган қишлоқ хўжалиги маҳсулотларини ишлаб чиқариш, қайта ишлаш ва сотиш ҳамда қонунчиликда тақиқланмаган бошқа фаолиятларни бажариш бўйича йўридик ва жисмоний шахсларнинг мулкий пай бадаллари кўринишидаги пул мабла ғлари, ер участкаси, ер ва мулкий улушлари ва бошқа мулкларини ихтиёрий бирлаштириш ҳамда уларни кооперативнинг пай фондига киритиш йўли билан ташкил этилган кооператив тан олинади.
Ишлаб чиқариш кооперативи тижорат ташкилоти бўлиб, ушбу қонуннинг 4-моддасида ҳамда ушбу моддада белгиланган талабларга мувофиқ ташкил этилган кооперативлар ишлаб чиқариш кооперативларининг турлари ҳисобланади.
Қишлоқ хўжалиги ишлаб чиқариши кооперативи аъзолари учун унинг фаолиятида шахсий меҳнати билан иштирок этишлари мажбурийдир, бунда аъзолар уларнинг қандай вазифани бажаришларидан қатъий назар, қишлоқ хўжалиги товар ишлаб чиқарувчилари бўлиб ҳисобланадилар.
Қишлоқ хўжалиги ишлаб чиқариши кооперативининг фирма номи “қишлоқ хўжалиги ишлаб чиқариши кооперативи” сўзларини ўз ичига олиши лозим. Қишлоқ хўжалиги кооперативининг фирма номига бўлган барча талаблар тегишли қонун ҳужжатлари билан белгиланади.
Ишлаб чиқариш кооперативининг аъзолари сони учтадан кам бўлмаслиги лозим.